Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги низомий номидaги

Shovqin chiqaruvchi qutichalar (I variant) 
Maqsad: shovqin farqlanishini idrok etish va differensiatsiyalash; mayda 
motorikani shakkilantirish, eshitiruv xotirasini rivojlantirish. 
Jihoz: har birida 6dan kutichalar solingan ikki tortmadan iborat. Ularning shovqin 
shkalasi eng quyi shovqindan eng balandigacha qamrab oladi. Qutchalar turli 
materiallar bilan to‘ldirilgan va chayqatilganda har xil shovqin chikaradi. Bu 
qutuchalarning bir tomonida qizil yoki ko‘k qopqog‘i bor. Har bir qizil qopqoqli 

---

557 
quticha ko‘k qopqoqli quticha bilan bir xilda.Material bilan ishlash yo‘li: bir 
turkumdagi qutichalar tortmadan chiqarilgan va stolga vo‘yilgan. Logoped qutichani 
oladi, uni yuqoriga va quyiga chayqatadi, chiqayotga shovqinga diqqat bilan quloq 
soladi. Shu tariqa bolani chayqatish texnikasiga o‘rgatiladi. Bu harakatni takrorganlada 
u o‘z ko‘zlarini yumadi bola qiziqishi harakatga yo‘naltirilgan bo‘ladi. Endi logoped 
boshqa tortmadagi qutichalarni olamdi, qizil qopqoqli qutichalar stolning bir tomoniga, 
ko‘k qopqoqlilari esa boshqa tomoniga qo‘yiladi. Shu tariqa ancha baland 
konsentratsiyaga erishiladi u qoliga har turkumdan bitta quticha oladi. Galma-galdan 
chayqatish orqatish orqali ularni taqqoslaydi.
Metodik ko‘rsatma. Agar har ikkala qutichadan chiqayotgan shovqin bir biriga 
mos kelmasa, u bmr qutichani chetroqqa qo‘yadi, o‘sha turkumdagi boshqa qutichalar 
bilan mashq takrorlanadi. Xuddi shunday shoqin chiqargan quticha topilguniga qadar 
mashq davom etadi. Shunday tarizda tanlangan qutichani ikkala turkum orasiga 
qo‘yadi. Logoped hamma qutichalar jufti topilguniga qadar mashqni davom ettiradi. 
Logoped bolani mashqni takrorlashga undaydi, qutichani aralashtiradi va keyin bolani 
ishga taklif qiladi, o‘zi esa uni diqqat bilan kuzatadi. 
II variant.
6 nafar bolaga bir seriyadagi qutichalar tarqatiladi. Logoped boshqa 
seriyadagi bironta qutichani shiqirlatidi. Xuddi shunday shovqin eshitiladigan 
qutichani tutib turgan bola uni logopedga keltiradi.
III variant.
12 qutichani xammasi tarqatiladi. Har bir bola o‘z qutichasi 
shovqinini tinglaydi. U xuddi shunday shovqin chiqaruvchi qutichani tutgan bolani 
topishga harakat qiladi.
IV variant
. Qutichalar 6 nafar bolaga tarqatiladi. Eng baland shovqinli quticha 
tutgan bola o‘rnidan turadi. Qutichasini shovqini pasroq bola uning yoniga turadi. Shu 
tariqa butun qator xosil bo‘lmaguncha mashq davom etadi.