Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги низомий номидaги

 
Adabiyotlar
: 
1. “Ilk qadam” davlat o‘quv davturi, Toshkent-2019. 
3. Abidova L. MTTda matematika mashg‘ulotlarini tashkil etishdaqiziqarli 
matematikaning o‘rni// Zamonaviy ta’lim jurnali. №2. 2005
4. Mirjalolova L. Bolalarning so‘z boyligini ertaklar asosida oshirish. – Toshkent, 
2008. 
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR SYUJETLI ROLLI 
O`YINLARINING AHAMIYATI 
Hamdamova Nigora Olimjonovna
 Toshkent viloyati Parkent tumani 
“Objuvoz Lolalari” nomli 2-son DMTT tarbiyachisi 
Maktabgacha yoshdagi bolalarning sevimli faoliyati syujetli rolli o`yinlardir.

Syujetli rolli o‘yinlar davomida bola o‘zining his-tuyg‘ulari, qiziqishlarini, qobiliyati 

ya’ni tabiatini ochib beradi. Shuning uchun aynan syujetli rolli o‘yinlar davomida 
bolaning samarali tarbiyasi uchun zarur bo‘lgan uning shaxsiy fazilatlari va 
imkoniyatlarini kuzatish mumkin.

---

415 
Syujetli rolli o‘yin faoliyatiga o‘rganishda bolalar bir necha bosqichni bosib 
o‘tadi; 
1-bosqich:
predmetlar bilan manipulyatsiya qilishni o‘rganish davri (1yoshdan 
2 yoshgacha); 
2-bosqich:
predmetlar bilan alohida amallarni bajarish faoliyatiga o‘tish davri 
(2 yoshdan 3 yoshgacha);
 3-bosqich:
syujetli rolli o‘yinlar o‘ynash davri(3 yoshdan 6 yoshgacha );
Maktabgacha yoshdagi bola atrof olamni bilish jarayonida rolli o‘yinlar orqali bevosita 
kattalar olamiga kirib boradi, dunyoni o‘rganishga intiladi. Kattalarning hayotini aks 
ettirgan holda bolalar ularning o‘zaro munosabatlarini ham namoyish etadilar, 
o‘rganadilar, o‘zlashtiradilar. 
Masalan: kizaloq qo‘g‘irchog‘ini o‘zi kiyintiradi, ovqatlantiradi, o‘zi shifokor 
bo‘lib davolaydi, obrazga kirib g’irchoqning savollariga javob beradi, uning iltimosini 
bajaradi, maslahatlar beradi, bola avtomashinani uzi xaydaydi,uchuvchi bulib 
samolyotda uchadi ... 
Ta’lim jarayonida tarbiyachi bola shaxsi va uning ma’naviy ehtiyojlarini, har 
tomonlama qondirishga yo’naltiradi. Bolalarni syujetli rolli o‘yinlar vositasida 
ahloqiy-estetik tarbiyalash ularni axborot qabul qilish, tushunish va harakatlarni 
izohlash ko’nikmalarini shakllantiruvchi ifodali til bilan tanishishiga ko’maklashadi.
Syujetli rolli o‘yinlarning o’ziga xosligi – o’yin (erkinlik, ixtiyoriylik) va badiiy 
(tayyorlangan, ongli ravishda his etib ko’rilgan) komponentlarni birlashtirishidir. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarning yosh xususiyatlariga mos, hajmi katta 
bo‘lmagan ertaklar asosida syujetli rolli sahnalar qo’yish mumkin. Bu kichik 
ko’rinishlarning har biri ham bolalarda katta taassurot uyg’otadi shuningdek syujetli 
rolli o‘yinlar bayram tadbirlariga ham ko’tarinki ruh baxsh etadi. 
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida syujetli rolli o‘yinlarni sahnalashtirish
jarayonida quyidagi ifoda vositalaridan foydalanish lozim: 
kichik guruhda sodda obrazli-ifodali ko’nikmalar, ya’ni ertak hayvonlariga xos 
harakatlarini ijro eta olish;

---

416 
o’rta guruhda badiiy obrazli ifoda vositalari, ya’ni intonatsiya, mimika va 
pantomimikaga o’rgatish;
katta guruh bolalarida badiiy obrazli ijro mahoratlarini takommilashtirish;
tayyorlov guruhida ijodiy mustaqillik, nutq va pantomimika harakatlarini
rivojlantirish. 
Tarbiyachi syujetli rolli o‘yinlarni tashkil etish jarayoniga yetarli darajada faol 
bo’lmagan bolalarni ham jalb etishi lozim, bu bilan ularga tortinchoqlikni yengib 
o’tishlariga yordam beradi. 
Syujetli rolli o‘yinlar jarayonida bolalarda o‘zaro do‘stona, xamkorlik 
munosabatlari jamoada o‘zini tutish, umumiy maqsad uchun harakat qilish 
ko‘nikmalari shakllanadi, ahloqiy xatti-harakatlar va normalarni oson o‘zlashtiradilar. 
Syujetli rolli o‘yinlar jarayonida unda bola o’ynab, quvonadi, atrof olamni o’rganadi, 
uning ichki olami boyiydi. Bolada ijodga e’tibor, qiziqish, intilishning namoyon 
bo’lishi uning taassurotlarini yangilaydigan emotsional undovlarni talab qiladi. Bu 
borada syujetli rolli o‘yinlarning ijobiy ahamiyatini alohida ta’kidlash mumkin. 
Pedagogik jihatdan to’g’ri tashkil qilingan bu kabi faoliyat bola hayotiga yangi 
mazmun olib kiradi. Quvonch hissini uyg’otib, barcha kuch va qobiliyatlari, jumladan 
nutqiy rivojlanish qobiliyatlarini faoliyatga safarbar qilishga undaydi.