Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

ГИПЕРТОНИЯ КАСАЛЛИГИ 
 
Гипертония сўзи юнонча «hyper»-ортиқча, «tonos»-таранглик, 
босим маъносини англатади. 
Гипертония касаллиги юрак ва томирлар, эндокрин система, 
буйрак ва сийдик чиқариш йўлларидаги органик ўзгаришларга 
боғлиқ бўлмаган ҳолда артериал қон босимининг узоқ вақт 
бирламчи кўтарилиб туришидир. Артериал босимнинг 140/90 мм. 
симоб устуни-хавфли чегара, симоб устунининг 160/95 мм. дан 
юқориси гипертензия деб ҳисобланади. 
Касалликнинг келиб чиқишида марказий асаб тизимининг 
руҳий зарбага учраши, ўта зўриқиш, моддалар алмашинувининг 
бузилиши, зарарли одатлар (спиртли ичимликлар ичиш, чекиш, 
гиёҳвандлик), ирсият муҳим ўрин тутади. Бу омиллар таъсирида 
майда артериялар деворининг вақтинча, кейинчалик доимий 
торайиши натижасида систолик ва диастолик артериал қон босими 
кўтарилиб кетади. 
Белгилари. Гипертония касаллигини кечишида 3 та босқичи 
фарқланади (А.Л.Мясников):
I-босқич - касалликнинг бошланғич даври бўлиб, юқорида 
қайд этилган сабаблар таъсирида артериал қон босими қисқа вақт 
кўтарилади. Сабаблари бартараф этилгандан сўнг беморнинг 
аҳволи яхшиланиб, босим ўз ҳолига тушади. 
II-боқичда - қон босимини кўтарилиши доимий(турғун) бўлиб, 
бемор махсус даволанмаса, артериал босими нормага тушмайди. 
III-босқичда - қон босими даво тадбирлари қўлланилганда ҳам 
нормага тушмайди. Бунда буйрак, юрак, аорта, мия ва бошқа 
органларда қайтмас ўзгаришлар юзага келади. 
Касалликнинг илк даврида асабий зўриқишлардан сўнг бош 
оғриғи, вақт-вақти билан бош айланиши, яхши ухлай олмаслик ва 
дармонсизлик белгилари сезилади. Гипертонияни кейинги 
босқичларида пульс (томир уриши) тезлашади ва таранглашади. 
Юрак чегараларининг чапга кенгайганлиги (чап қоринча 
гипертрофияси) кузатилади. 

---

84 
Бемор дам олиш ва ухлаш тартибига қатъий риоя қилиши, 
асаб тизимига таъсир қилувчи омиллар бартараф қилиниши зарур. 
Парҳезга риоя қилиш, холестеринга бой маҳсулотларни (ёғли гўшт) 
истеъмол қилиш ман этилади. Дори моддалардан дибазол, 
папаверин, клофелин кабилар касаллик босқичларига қараб 
қўлланилади. Касалликнинг илк шаклларини ўз вақтида аниқлаш ва 
даволаш зарур.