Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

ГИПЕРТОНИК КРИЗ 
 
Гипертоник криз-гипертония касаллигини кескин оғирлашуви 
бўлиб, артериал босимининг бирданига тез кўтарилиб кетиши 
билан характерланади. 
Криз 
ҳолатининг 
келиб 
чиқишида 
гипертония 
касаллигидагидек сабаблар асосий омил ҳисобланади. 
Белгилари. Беморнинг боши айланади, бош оғриғи кучаяди, 
юзи қизаради, қулоқларда шовқун бўлади, безовталанади, артериал 
босим тўсатдан кўтарилиб кетади. Мияда қон айланишининг 
бузилиши натижасида ҳаракатлар, нутқ бузилиши юз бериши 
мумкин. Оғир ҳолларда шошилинч даво чоралари кўрилмаганда 
мияга қон қуйилади (инсульт). 
Биринчи тиббий ёрдам. Гипертоник криз юз берганда дарҳол 
врач чақириш, врач келгунча беморни авайлаб, қимирлатмай 
ётқизиб қўйиш, энса ва пешона соҳасига совуқ компресс босиш, 
оёқларига иситгич қўйиш ёки иссиқ ванналар қилиш лозим. 
Корвалол ёки валокардин дори моддаларидан 30-35 томчи ичириш, 
шунингдек, бемор мунтазам ичиб юрадиган дорисидан навбатдан 
ташқари яна 1 доза қабул қилиши зарур. Тўш ости, юрак соҳасида 
оғриқ бўлса, дарҳол нитроглицерин таблеткаси тил тагига 
ташланади. Дибазол, магнезий сульфат, папаверин гидрохлорид, 
гипотиазид қўлланилади. Гипертоник кризда комплекс даво 
чоралари артериал қон босимини беморга монанд тутиб туриш, 
унинг кўтарилиб кетишига ҳам, жуда пасайиб кетишига ҳам йўл 
қўймасликдан иборат бўлиши зарур. Қон босими бирдан пасайиб 
кетганда, бош мия, юрак ва буйракнинг қон билан таъминланиши 
бузилиб, беморнинг аҳволи оғирлашиши мумкин. 
 
 

---

85 
ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ ТИЗИМИ КАСАЛЛИКЛАРИ 
 
Овқат ҳазм қилиш тизими (82-расм) касалликларига гастрит, 
ошқозон ва ўн икки бармоқли ичакнинг яра касаллиги, энтерит, 
колит, панкреатит, ҳолецистит каби касалликлар киради.
82- расм: Овқат ҳазм қилиш тизими.