Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта-махсус таълим вазирлиги навоий кон-металлургия комбинати

МУСТАҲКАМЛОВЧИ ТАРКИБЛАРНИ ҲАЙДАШ ПАРАМЕТРЛАРИ.
Мустаҳкамловчи ва бириктирувчи ҳайдаш технологияси бир қатор параметрлар билан тавсифланади: шпурларнинг узунлиги ва қатламланишга нишаблик бурчаги, қатордаги шпурлар ўртасидаги масофа, ҳайдаш шпурини герметиклаш чуқурлиги, ҳайдаш босими, бириктириувчи таркиб харажати. Ҳайдашнинг тахминий параметрларини белгилаш учун ҳисоб-китоб схемаси расмда келтирилган. Шпурнинг узунлиги(м)
l_ш= nl_c+ 0,5,



бундап— тозалаш забойини силжитиш учун мустаҳкамланадиган участка тайёрланадиган суткалар сони;l_c— тозалаш забойини силжитиш.

Расм. Бириктирувчи таркибларни ҳайдаш параметрларини белгилаш учун ҳисоб-китоб схемаси:
l_г— шпцрни герметиклаш чуқурлиги; R^II — шпурнинг узунлиги бўйича бирикти рувчи таркибнинг кириш радиуси; В —шпурлар ўртасидаги масофа;В = R"суткиалар, м; R' —- шпур олдидаги бириктирувчи таркибнинг кириш радиуси, м.
Шпур оғзини ётқизиш баландлиги hжинсларнинг маҳкамловчи қатлами қувватининг ярми сифатида тахминан аниқланади Н. Шунингдек R' H/2.l_г = Н/2 = R" бўлганда таркибнинг йўқолиши.

V = (l_г - h) l_шR"q

бундаq — бириктирувчи таркибнинг солиштирма сарфи,л/м¹'.


КАРБАМИДЛИ СИНТЕТИК МУСТАҲКАМЛОВЧИ ҚАТРОНЛАР.
Карбамидли қатронлар асосида бириктирувчи таркиблар майда дарзлилиги билан заифлашган, намликнинг иштирокисиз жинсли массивлар бурчагини илгарилаб мустаҳкамлаш мақсадларида ишлаб чиқилган. Қўллаш учун тавсия этиладиган соҳалар:
Кучли кўмирли қатламларга ишлов берганда забой юзасидан кўмирнинг қулашини бартараф этиш учун;
Қатламларга қатламлар билан ишлов берилганда қатламлараро мустаҳкамлаш учун;
Тик кўмир қатламларига ишлов берганда кўмир тушадиган печларни ва тўсинларни мустаҳкамлаш учун;
Қўриқлаш целикларини мустаҳкамлаш учун;
Тозалаш забойларида ва тайёрлаш лаҳимли кесишмаларда нотурғун томни мустаҳкамлаш учун;
геологик вайроналар таъсир қиладиган зоналарда.
Карбамидли қатронлар саноатда сувли қоришма кўринишида чиқарилади. Кўмирни ва тоғ жинсларини мустаҳкамлаш учун К.Ф-Ж, КФ-МТ, КС-11 русумли карбамидли қатронлар қўлланилади.
Карбамидли қатронларнинг қотиргичи сифатида шавел кислотаси ёки хлорли темирнинг йодли эритмаси ишлаиалади. Карбамидли қатрон массивга бир-икки компонентли схема бўйича таркиб каби бириктиши мумкин.
Бир компонентли схемада карбамидли қатрон, қотиргич, модификатор(полиизоцианат) бир сиғимда аралаштирилади, магистрали бўйича массивга узатилади(I. 96, и-расм).
Икки компонентли схемада қатрон модификатор ва қотиргич билан алоҳида узатилади ва бевосита ҳайдашдан олдин шпур оғзида аралаштирилади (I. 96, б-расм), шундан сўнг шпурларга ҳайдаш амалга оширилади (I. 97-расм).
Ишларни бажариш натижасида кўмирнинг вайрон бўлиш ҳажми 70 – 80га пасаяди.





Расм .Бириктирувчи таркиблирна ҳайдаш схемаси


9 7-расм. Кўмир-жинсли массивни қатламланган карбамидли таркибни ҳайдаш йўли билан мустаҳкамлаш схемаси