Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик технология институти Сотволди Турсунов

Киргизская 1. Қиргизистон дехқончилик илмий текшириш институтида чиқарилган. Биологик жиҳатдан кузги, вегетация даври 195 кун, тупланувчанлиги 4,9 ўсимлигининг бўйи 84-101 см, сербарглиги 60-69 %.
Бу нав сариқ занг касаллигига чидамли, тупи ётиб колишга ўртача чидамли бўлиб, кам касалланади, Кўк массасининг озиқлик сифати яхши. Кўкат вазни ва пичан ҳосили юқори. У кўкат озиқ олиш учун барча лалмикор зоналарда районлаштирилган.
Памирская. Қогозистондаги Красноводопад селекция станциясида чиқарилган, биологик жиҳатдан кузги, ўсимлигининг бўйи 155-163 см, сербарглиги 47-57 %, вегетация даври 159-165 кун. Сариқ занг касаллиги билан кам касалланади, пояси ётиб қолади, кўкат вазнининг озиқлик сифатлари яхши. Кўкат вазн ва пичан ҳосили юқори. Суғориладиган ерларда экиш учун тавсия этиш мумкин.
Тетраплоидная. Ўзбекистон Фанлар Академиясининг Ботаника институтида селекция йўли билан чиқарилган. Бу нав биологик жиҳатдан кузги бўлиб, ўсимлигининг бўйи 151-166 см, сербарглиги 53-61 %, вегетация даври 165-168 кун. Касалликларга чидамли. Юқори кўк масса ва пичан ҳосили олинади суғориладиган ерларга экиш учун тавсия этиш мумкин.
Биологик тавсифи. Ҳароратга талаби-етарли кислород, иссиқлик ва намлик бўлса, кузги жавдар уруғлари уна бошлайди. Жавдар уруғлари 1-2 ⁰С да уна бошлайди, аммо униб чиқиши учун энг мақбул ҳарорат 20-25⁰С. Ҳарорат 30 ⁰С дан ошганда униб чиқиш тўхтайди. Уруғлар униб чиқиши учун ўзининг қуруқ массасига нисбатан 50-70 % сув ютади. Униб чиқиши учун самарали ҳарорат йиғиндиси 50⁰С. Ҳарорат етарли бўлганда уруғлар экилгандан кейин 5-8 кунда униб чиқади.
Кузги жавдар униб чиқишдан тупланишгача 67⁰С самарали ҳарорат йиғиндисини талаб қилади. Ҳарорат 10-12⁰С да тупланиш жадал давом этади, 4-5⁰С да тўхтайди.
Кузги ғалла экинлари орасида кузги жавдар қишга энг чидамлилиги билан ажралиб туради. Тупланиш бўғинида ҳарорат -18-21 ⁰С совуқ бўлганда ҳам ўсимлик хаётчанлигини сақлайди. Бошоқлаш ва гуллаш фазаларини ўтиши учун 14-16⁰С энг қулай ҳарорат ҳисобланади.
Кузги жавдар уруғларининг униб чиқишдан доннинг етилишигача 1800⁰С ҳарорат талаб этилади.