Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган мухандислик-технология

 
4. Абсорбция жараѐнининг асосий тенгламаси
 
Абсорбция жараѐнининг асосий тенгламаси қуйидаги модда 
алмашиниш тенгламалари орқали ифодаланади: 
- 
агар жараѐнни ҳаракатлантирувчи куч газ фазасининг 
концентрацияси орқали ифодаланса (

у
ў р
) 
М = К
у
F

у
ў р
τ ;
(14) 
- 
жараѐнни ҳаракатлантирувчи куч суюқлик фазасининг 
концентрацияси орқали ифодаланган ҳолат учун
М = К
х
F

х
ў р
τ ; 
(15) 
- агар жараѐнни ҳаракатлантирувчи куч босимлар фарқи орқали 
ифодаланган бўлса 
М = К
р
F

P
ў р
,
(16) 
бу ерда М - газ фазасидан суюқликка ўтган модда миқдори, кг; F- 
фазаларнинг контакт юзаси, м
2
;
τ- жараѐн давомийлиги, соат; Δу
ў р
,
Δх
ў р
ва ΔР
ў р
- концентрациялар ѐки босимлар фарқи орқали ифода 
этилган жараѐнни ҳаракатлантирувчи кучи (кг/м
3
ѐки Па); К
х
, К
у
ва 
К
р
- модда ўтказиш ( ѐки абсорбция) коэффициентлари.
Абсорбция жараѐнида модда ўтказиш коэффициентларинниг 
ўлчов бирлиги 

х
ў р
,

у
ў р
ва ΔР
ў р
қийматларига боғлиқ бўлади: 
К
у
= М/(F

у
ў р
τ) = кмоль/[(м
2
сек)(кмоль/кмоль)] = кмоль/(м
2
сек); 
К
х
= М/(F

х
ў р
τ) = кмоль/[(м
2
сек)(кг/м
3
)] = м/сек; 
К
р
= М/(F

Р
ў р
τ) = кг/(м
2
сек Па). 
Модда ўтказишнинг икки чегара қатламли моделига (3 - расм) 
асосан абсорбция жараѐни механизми қуйидагича тушунтирилади. 

---

8 
8 
Суюқлик фазаси А оқимнинг асосий массаси (ѐки маркази) ва юпқа 
чегара қатламидан иборат бўлади. Г аз фазаси В эса суюқликнинг
сирт юзасига (чегара қатламига) тегиб турувчи юпқа чегаравий газ 
қатламига эга бўлади. Модда ўтказишга тўсқинлик қилувчи барча 
қаршиликлар юпқа чегара қатламларида йиғилган деб ҳисобланади. 
Ушбу чегара қатламларида ютилаѐтган газ компоненти фақат 
молекуляр диффузия йўли билан, асосий қатламларда эса конвектив 
диффузия йўли билан тарқалади (узатилади).