Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

Ф
Кбт= ---------
К


Бу кўрсаткични китоб ўқилиши даражасини айланиш кўрсаткичларига бўлиш йўли билан ҳам аниқлаш мумкин. Китоб билан таъминланганлик кўрсаткичи китоб фондининг китобхонлар сонига нисбатан миқдорини, яъни унинг етарлилигини кўрсатади. Ана шу кўрсаткич бўйича фойдаланиш учун китоблар етарли ёки етарли эмаслигини билиш мумкин. Шуни унуимаслик лозимки, китоб билан таъминланганлик кўрсаткичи айланиш кўрсаткичига тескари пропорционалдир: улардан бири қанча баланд бўлса, бошқаси шунча паст бўлади. Демак, жуда юқори бўлган китоб билан таъминланганлик ҳам айланиш пастлиги каби яхши ходиса эмас. Қуйидаги мулоҳазаларга кўра оммавий кутубхоналар учун битта китобхонга 10-12 дона китобнинг тўғри келиши китоб билан нормал таъминланганликни ташкил қилади: китобхон абонементдан бир вақтнинг ўзида 5 тагача китоб олиш хуқуқига эга, айни вактда китобхонлар танлаб олиши учун китоб жавонида доимо шунча китоб бўлиши керак.


Кутубхона ходимлари статистикаси
Кутубхона ходимлари статистикаси ходимлар сони, уларнинг малакаси ҳамда маълумоти, ёши бўйича гурухланишини, кутубхоналарнинг турига кўра бўлинишини ўрганади. Статистиканинг бу қисми ходимлар тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни режалаштириш учун жуда керак. Кутубхона ходимларининг статистик хисоби кутубхоналарнинг йиллик хисоботи маълумотларига асосланади.
Бир кутубхона ходимининг иш юкламаси кўрсаткичи кутубхона фаолиятини бахолаш учун аҳамиятга эга. Кутубхоначининг иш юкламаси юқори бўлса барча ишларни сифатли бажарилишини таъминлаш қийинлашади.
Китобхонларнинг умумий сони, қатнашлар, китоб берилиши, китоб фондлари бўйича иш юкламалари кутубхона ва кутубхона ходими иш юкламасининг етакчи кўрсаткичлари хисобланади. Иш юкламаси кўрсаткичлари қуйидагича хисобланади:
Агар бир неча кутубхона фаолияти тахлил қилинса ва таққослаштирилса, барча кутубхона штатларига тақсим қилиш бўйича хисобланади;
Агар бир хил жараёнларни бажарувчи бўлимларнинг ишлари таққосланса, кутубхона ходимлари сони хизмат кўрсатиш пунктларига тақсим қилиш бўйича хисобланади ( тармоқли бўлимлар, ўқув заллари ва бошқ. ).
Кутубхона ходимлари сонининг иш юкламасини аниқлашда штат жадвали бўйича, ходимларнинг асосий сони бўйича йил охирида хисобланади, Агар йил давомида штат жадвалида ўзгаришлар бўлса, штат бирлиги сонининг ўртача миқдори аниқланади.
Иш юкламаси кўрсаткичлари қуйидаги формула бўйича хисобланади:
Иш хажми
Иш юкламаси=-------------------
Кутубхона ходимлари сони

Бир кутубхона ходимининг китобхонлар сони бўйича иш юкламаси барча китоб бериш пунктидаги хизмат кўрсатилган китобхонларнинг умумий сони, кутубхона ходимлари сонига бўлинади.

Фонд бўйича иш юкламаси жами кутубхона фондини кутубхона ходимлари сонига бўлиш орқали хисобланади.
Китоб берилиши бўйича иш юкламасини хисоблаш учун китоб берилишининг умумий сони, кутубхона ходимлари сонига бўлинади.