Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мухаммад ал хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети

Фонддан фойдаланиш коэффиценти. Китоб фондларининг шиддатли ўсиши адабиётлар билан тўлдириш ва ундан фойдаланиш ўртасидаги нисбатни аниқлаш учун уларни статистик тахлил қилиш талаб қилинмоқда. Бундай тахлил предмети сифатида китоб фондларидан фойдаланиш коэффиценти ( баъзан уни фонд билан китоб берилишининг мослиги коэффиценти деб ҳам айтишади) қўлланилади. Коэффицент қуйидаги тарзда хисобланади. Аввало китоб фонди ва китоб берилиши таркибидаги турли соха адабиётларининг салмоғи ( яъни фоизлардаги улуши) хисобланади. Сўнгра китоб берилишининг турли хил бўлимларининг салмоғи китоб фондининг тегишли бўлимлари салмоғига бўлинади. Бунда китоб фондидан фойдаланиш коэффиценти хосил бўлади. Норматив коэффицент “1” саналади, бу фонднинг мазкур бўлими миқдори унинг фойдаланиш хажмига мувофиқ келишини билдиради.
Коэффицентни бошқача усул билан ҳам хисоблаш мумкин. Дастлаб умумий айланиш ҳамда умумий китоб берилишини (ёки сохавий) китоб фондининг тегишли бўлими хажмига бўлиш йўли билан ҳар бир бўлим бўйича алоҳида хисоблаб чиқилади. Сўнгра сохавий айланиш кўрсаткичи умумий айланишга бўлинади ва китоб фондининг шу бўлимида фойдаланиш коэффиценти хосил бўлади.


Китобхонларнинг қондирилган талабларини коэффиценти ( К.қ.т.к.) қондирилган талаблар сонини (к.т.с.) тушган талаблар сонига ( т.т.с. ) бўлиш орқали топилади.
К.т.с.
К.к.т.к.=------
Т.т.с.
Бу кўрсаткич асосан асосий ва ёрдамчи фондлардан фойдаланишни тахлил қилиш, бахолашда фойдаланилади.


Маълумот ишлари жадаллиги (М.и.ж.) берилган маълумотлар сонини (Б.м.с.), маълумот берилган китобхонлар сонига( М.б.к.с.) бўлиш формуласи орқали аниқланади.
Б.и.с.
М.и.ж. =--------
М.б.к.с.


Маълумот ишлари жадаллик коэффиценти ( М.и.ж.к.) бир йилда берилган библиографик маълумотлар сонини ( Б.й.б.б.м.с.) китобхонлар сонига ( к.с.) бўлиш орқали топилади.