Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Темир-бетон конструкцияларнинг сифатини текшириш. Йиғма темир-бетон конструкцияларни фойдаланишга топширишдан олдин уларнинг шакли, ўлчамлари, ташқи кўриниши ҳамда пардоз сифати, мустаҳкамлиги, арматуранинг жойлашиши ҳамда буюмнинг иш чизмалари ёки техник шартларига қанчалик мувофиқэканлиги текшириб кўрилади. Буюм сифати қониқарли деб топилгандан кейин, унинг кўринадиган жойига завод техник текшириш бўлимининг тамғаси босилади.
Буюм учун тузилган паспортда қуйидагилар ёритилган бўлади: буюм тайёрланган заводнинг номи ва манзили, паспорт рақами, давлат стандарти ёки техник шарт рақамлари ва унда кўрсатилган буюм номи ҳамда шартли белгиси, юборилган партиядаги буюмлар сони, буюм ишланган куни, ойи ва йили, буюмнинг фойдаланишга юборилаётган вақтдаги сиқилишга бўлган мустаҳкамлиги ва лойиҳадаги маркасининг неча фоизини ташкил этиши кўрсатилади. Агар буюм синалганда унинг техник хоссалари паспортда келтирилган кўрсаткичлардан паст бўлса, буюмнинг сифатсизлиги тўғрисида акт тузилиб, завод маъмуриятига топширилади.

22-маъруза. Қурилиш қоришмалари

Режа:

1. Қурилиш қоришмаларининг синфланиши.

2. Қурилиш қоришмалари.
3. Қоришмаларнинг пластиклигини
4. Қурилиш қоришмаларининг турлари

Қумли (ёки йирик тўлдиргичсиз) бетон қоришма сув, қум ва ҳар хил қўшилмалар билан қориштириб тайёрланади. Қурилиш қоришмалари сувоқчиликда, тош, ғишт, блоклар ва бошқалардан деворлар қуришда, деворбоп блоклар, плита-тахталар тайёрлашда ишлатилади. Бунда тўлдиргичларнинг йириюшги 5 мм. дан ортмаслиги лозим.

Зичлигига кўра оддий – зичлиги 1500 кг/м³ дан катта ва енгил – зичлиги 1500 кг/м³ дан кичик бўлган қурилиш қоришмалари фарқланади. Оддий қоришмалар учун тўлдиргич сифатида зичлиги (1500 кг/м³ дан) катта бўлган дарё тошларидан майдалаб ишланган қумлар, енгил хили учун эса говакли енгил қумлар (керамзит, аглопорит, пемза) ишлатилади. Қоришмадаги боғловчи моддаларнинг хилига кўра оддий қоришмалар – цемент, оҳак, гипс ёки мураккаб қоришмали цемент-оҳак, цемент-тупроқ, оҳак-гипсли каби турларга бўлинади. Ишлатилишига кўра қоришмалар деворбоп, пардозбоп ва махсус қоришмаларга бўлинади.