Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Кўп тешикли ғишт.
Бундай гиштлар учун хом ашё сифатида тупроқ ёки трепел тоғ жинсли тупроқ ишлатилади. Кўп тешикли ғиштлар ҳар хил шаклда бўлади. Кўпинча тўғри бурчакли параллелепипед шаклидаги, қалинлиги бўйлаб кўп тешикли (31 тадан 105 тагача) деворбоп ғиштлар ишлаб чиқарилади. Ишлаб чиқаришда кўп тешикли ғиштлар нам ва ним қуруқ усулда қолипланади. Томонларининг ўлчами оддий ғиштга нисбатан катта бўлади. 3-расмда томонларининг ўлчами 250x120x65, 250х 120x88 ва 250x120x103 мм. га тенг бўлган нам усулда қолипланган кўп тешикли гаштлар тасвирланган. Уларнинг зичлиги 1300 кг/м³, сув шимувчанлиги эса масса бўйича 18% дан ошмайди.



7.3-расм. Иирик кавакли тошлар ва улардан девор териш:
а –Г-симон; б– каваклари турлича бўлган деворбоп тош; в–каваклари тик йўналган тош билан девор териш; г– горизонтал кавакли тош билан териш; д – шамоллатиш ва газ узатишга мўлжалланган тош.




7.4-расм. Кўп тешикли ғиштлар.

Енгил вазнли қурилиш ғишти. Бундай ғиштларни ёнувчан қўшилмалар аралаштириб қолипланади. Ёнувчан қўшилмалар сифатида ёғоч қириндиси, туйилган тошкўмир майдаси ва туйилган тош ишлатилади. Юқори ҳароратда лойдаги ёнувчан қўшилмалар (майдаланган ғўзапоя) ёниб, ўрнида ғоваклар ҳосил бўлади ва ғишт вазни енгиллашади. Ҳажм оғирлиги бўйича енгил вазнли ғишт уч синфга бўлинади, яъни А синф –700 дан 1000 кг/м³. гача, Б– 1000 дан 1300 кг/м³ гача, В–1300 дан 1450 кг/м³ гача. Сиқилишдаги мустаҳкамлиги бўйича А синфи – 75, 50, 35, Б синфи - 75, 50 ва В синфдаги ғиштлар эса 100, 75, 50 маркаларга бўлинади.
Диатомит ва трепеллардан олинадиган ғишт ва тошлар  ичи бўш ёки тўла қилиб тайёрланади. Ўртача зичлигига кўра 3 синфга бўлинади.
А – ўртача зичлиги S₀ = 700-1000 кг/м³ бўлган буюмлар;
Б  S₀ = 1001  1300 кг/м³;
В  S₀ > 1300 кг/м³ дан катта бўлган буюмлар.
Трепел ва диатомитдан тайёрланган ғишт ва тошлар намлиги катта бўлмаган биноларнинг ички ва ташқи деворларни теришда ишлатилади.
Сопол тошларнинг ўлчами ғиштникидан катта бўлгани сабабли улардан деворни терганда унумдорлик ошади ва девордаги чоклар сони камаяди.

8- маъруза. Сопол ашёлар ва буюмлар.
Пардозбоп сопол буюмлар

Режа:
1. Пардозбоп сопол буюмлар
2. Махсус сопол буюмлар
3. Иссиқликни сақловчи сопол ашёлар.
4. Ўзбекистон Республикасида сопол ашёларини ишлаб чиқариш