Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура-қурилиш институти «Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»

Табиий елим ва анорганик боғловчи моддалар асосидаги бўёвчи таркиблар
Цементли бўёқларда боғловчи модда оқ портландцемент ҳисобланади. Булар таркибига солинадиган пигментлар ишқорга чидамли бўлиши лозим. Сув сақлаш қобилиятини ошириш мақсадида сўндирилган оҳак кукуни ва кальций хлориди солинади, атмосфера таъсирига чидамли бўлиши учун эса гидрофоб моддалар-мылонафт, кальций стеарати солинади. Цементли бўёқни тахминий таркиби (массага нисбатан % ҳисобида): цемент-75, сўндирилган оҳак кукуни -15, пигмент-6, кальций хлориди-3, гидрофоб қўшимча-1-1,5. Бу бўёқлар тош, ғишт, бетон, сувоқ ва бошқа ғовак ашёларни бўяшда, шунингдек намлиги юқори ички хоналарнинг юзаларини ранглаш учун хизмат қиладилар.
Оҳакли бўёқларда боғловчи сифатида сўндирилган оҳак ишлатилади. Бўёқ таркибида ишқорга чидамли анорганик пигментлар ва оз миқдорда қўшимчалар–ош тузи ва кальций хлор қўшадилар. Оҳакли бўёқ қопламалар оҳакнинг карбонизацияланиши туфайли мустаҳкам бўлади.
Силикат бўёқларда боғловчи модда сифатида сувли коллоид қоришма кўринишида калий силикати (K₂O^.mSiO₂) хизмат қилади. Силикат бўёқларга боғловчидан ташқари ишқорларга чидамли пигментлар (охра, темир сурик ва ҳ.к) сувга чидамлиликни оширувчи гилтупроқли тўлдирувчи (майин туйилган кварц қуми, диатомит ёки трепел) ҳам солинади.
Калий силикати парда ҳосил қилувчи модда бўлиб, сувда гидролизланади.


Назорат саволлари:

1. Лок-бўёқ ашёлари таркибидаги боғловчи моддаларга қайсилар киради?

2. Тўлдиргичлар нима?
3. Эмульсион бўёқлар қурилишда қандай мақсадда ишлатилади?
4. Поливинилацетат бўёғи нималардан иборат эканлигини айтиб беринг.
5. Локлар турига қараб нечтага бўлинади?
6. Олифлар қандай модда ҳисобланади?

33-маъруза. Иссиқ изоляция материаллар.
Ораник ашёлар асосида ишлаб чиқариладиган
иссиқ сақлагич материаллар

Режа:
1. Иссиқ изоляция ашёлари ва буюмларига қўйиладиган талаблар
2. Иссиқ изоляция ашёларининг синфланиши
3. Органик иссиқ изоляция ашёлари ва буюмлари