Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли ўзбекистон

иккинчи томондан,
ҳуқуқий тартибга солишнинг ўзига хос объекти ва субъектига эга бўлган 
халқаро ҳуқуқ. Агар, ички давлат ҳуқуқида ҳуқуқий тартибга солиш объекти бир давлат 
доирасидаги ижтимоий муносабатлар бўлса, халқаро-ҳуқуқий муносабатлар объектига давлатлар 
ва уларнинг бирлашмалари ўртасидаги ижтимоий муносабатлар киради. 
Халқаро ҳуқуқ ва ички давлат ҳуқуқи бир-биридан алоҳида мавжуд бўлмайди. Халқаро 
ҳуқуқмеъёрларини ишлаб чиқишга миллий ҳуқуқий тизимлар кўрсатади, у давлатнинг ташқи 
сиёсати ва дипломатиясида ўз ифодасини топади. 
Халқаро ҳуқуқўз навбатида миллий қонунчиликнинг ривожланишига катта таъсир кўрсатади. 
Кўпгина давлатларнинг, шу жумладан, Ўзбекистон Республикасининг қонунларида шундай 
қоида мустаҳкамлаб қўйилган, унга кўра давлатларнинг ички қонуни билан халқаро шартномалар 
устуворликка эга бўлади. Бундай қоида халқаро ҳуқуқни давлатларнинг ички ҳуқуқи қоидалари 
устидан устуворлиги деб аталади. Ўзбекистон Республикасида Фуқаролик кодексининг 7-
моддасида шундай дейилган: «Агар халқаро шартномалар ва битимларда фуқаролик 
қонунчилигидан бошқача қоида назарда тутилган бўлса халқаро шартномалар ва битимлардаги 
қоидалар қўлланилади»
1
. 
1
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси. – Тошкент, 1996, 7-бет. 

---

105 
 
5-§. Халқаро ҳуқуқ тизими 
Халқаро ҳуқуқ тизими – бу қуйидаги ўзаро ички боғлиқ элементларнинг объектив мавжуд 
бўлган бир бутунлигидир.
Биринчидан,
халқаро ҳуқуқнинг умум эътироф этилган тамойиллари, меъёрлари 
(шартномавий ва оддий-ҳуқуқий). 
Иккинчидан,
халқаро ташкилотларнинг қарорлари, тавсиявий резолюциялари, халқаро суд 
органларининг қарорлари.
Учинчидан,
халқаро ҳуқуқинститулари (халқаро тан олиш институти, шартномаларга 
нисбатан ҳуқуқийворислик институти, халқаро жавобгарлик институти ва бошқалар). 
Тизимнинг қайд этиб ўтилган барча элементлари турли бирикмаларда халқаро ҳуқуқ 
тармоқлари (дипломатик ҳуқуқ халқаро шартномалар ҳуқуқи, халқаро денгиз ҳуқуқи ва бошқалар) 
ташкил қилади, ушбу ҳар бир тармоқ ўзи мустақил тизим сифатида намоён бўлади, бундай 
тизимлар халқаро ҳуқуқнинг яхлит ягона тизими доирасида шу тизимнинг бир қисми ҳисобланиши 
мумкин.