Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

куртакланиб 
ёки 
спора 
ҳосил қилиб амалга ошади. Умуман, 
прокариотларнинг кўпайиши жинссиз бинар бўлиниб кўпайишдир. Кўпайиш 
жараёни ҳужайранинг узайишидан, нуклеоиднинг иккига бўлинишидан 
бошланади. 
Нуклеоид 
суперспираллашган, 
зич 
жойлашган 
ДНК 
молекуласидир (у 
репликон 
ҳам дейилади). Микроорганизмларда ҳам 
ДНКнинг репликацияси, 
ДНК
-
полимераза ва бошқа ферментлар 
орқали 
амалга ошади. ДНК нинг репликацияси, бир вақтнинг ўзида, қарама - қарши 
йуналишда кетади ва у иккиланиб қиз ҳужайраларга ўтади. Қиз ҳужайрада 
ҳам ДНК кетма - кетлиги она ҳужайраникидек бўлади. Репликация бактерия 
ҳужайрасининг кўпайишига кетадиган вақтнинг 80% ни эгаллайди. 
ДНК репликациясидан сўнг, ҳужайралараро тўсиқ ҳосил бўлади. Бу 
мураккаб жараёндир. Аввало ҳужайранинг икки томонидан цитоплазматик 
мембрананинг икки қавати ўсади, сўнгра, улар орасида 
пептидогликан 
(муреин) синтезланади ва ниҳоят тўсиқ ҳосил бўлади (24-расм). 
24-расм
. 
Бактерияларда тўсиқ пайдо бўлиши. 
Тўсиқ икки қават цитоплазматик мембрана ва пептидогликандан 
иборат. ДНК репликацияси давомида ва бўлувчи тўсиқ ҳосил бўлиши 
вақтида ҳужайра узлуксиз ўсади. Бу вақтда ҳужайра деворининг 
пептидогликани, цитоплазматик мембранаси, янги рибосомалар ва бошқа 
органеллалар, бирикмалар, хуллас, цитоплазмадаги бирикмалар ҳосил 
бўлади. Бўлинишнинг охирги стадиясида қиз ҳужайралар бир-биридан 
ажралади. Баъзан эса бўлиниш жараёни охиригача бормай, бактерия 
ҳужайраларининг занжири ҳосил бўлади. 
Таёқчасимон бактериялар бўлинишидан олдин бўйига ўсади ва иккига 
бўлина бошлайди. Таёқча ўртадан сал тораяди ва иккига бўлинади. Aгар 

---

53 
ҳужайра икки бир хил бўлакларга бўлинса, бунга