Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

1 гуруҳга «метан ҳосил қилувчи
» бактериялар киради. Уларни 
бирқанча 
авлодлари 
мавжуд: 
Methanobacterium, 
Methanococcus
, 
Methanosarcina
ва ҳоказо. Улар шарсимон, таёқчасимон шаклли 
бактериялар. 
Спора ҳосил қилмайди. Ҳақиқий анаэроблар. Облигат ва факультатив 
хемолитотроф ва хемооргантрофлар. Энергияни водородни ишлатиб СО
2 
ни 
метангача қайтариш йўли билан ёки сирка кислота ва метил спиртини 
бижғитиб метан ва СО
2
ҳосил бўлишидан олади. Улар тупроқ, 
ботқоқликларда, ҳайвон ва одамларнинг ошқозон-ичак йўлларида тарқалган. 
2 гуруҳга 
аэроб, олтингугуртни оксидловчи, оптимал ривожланиш 
температураси 70 - 75°С, рН оптимуми 3 бўлган 
ацидофил
бактериялар 
киради. 
3 гуруҳга 
олтингугуртни Н
2
S гача қайтарувчи, оптимал ривожланиш 
температураси 85 - 105°С иссиқ сувларда тарқалган прокариотлар киради. 
Ҳақиқий 
анаэроб. 
Облигат 
ва 
факультатив 
хемолитотроф 
ва 
хемоорганотрофлар. Тhermoproteus, Thermophillum, Desulfurococcus ва 
бошқа авлодлари бор. 
4 гуруҳга галобактерия
лар кириб, "
квадрат бактериялар" 
ҳам 
дейилади. Улар NаС1 нинг 20 - 25% ли эритмасида ҳам ривожланади. Улар 
шўрланган тупроқ, сув ҳавзалари ва бошқа субстратларда тарқалган. 
5 гуруҳга термоацидофил "микоплазма"
лар кириб, юқори (60°С) 
температура ва паст рНда (1-2) ривожланади. Улар Япониянинг иссиқ 
минерал сувларида топилган. 

---

52 
МИКРООРГАНИЗМЛАРНИНГ ЎСИШИ ВА КЎПАЙИШИ 
Микроорганизмлар ҳам бошқа тирик организмлар каби ўсади ва 
кўпаяди. 
Ўсиш 
деганда ҳужайрадаги бутун кимёвий моддаларнинг ( оқсил, 
РНК, ДНК ва бошқалар ) бир - бирига мутаносиб тарзда кўпайиши 
тушинилади. Ўсиш натижасида ҳужайранинг катталиги ва массаси ошади. 
Ҳужайранинг катталиги маълум даражага еткандан сўнг, у кўпая бошлайди. 
Кўпайиш 
деб микроорганизм ҳужайра сонининг ошишига айтилади. 
Кўпайиш кўндалангига бўлиниш йўли билан, чўзилиш (перетяжка) йўли 
билан,