Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон


Молекуляр азотнинг фиксацияланиш механизми



Download 8,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet121/161
Sana27.06.2022
Hajmi8,75 Mb.
#710534
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   161
Bog'liq
Микробиология ва вируслогия Ваҳобов А.Ҳ. Иноғомова М. (2)

 Молекуляр азотнинг фиксацияланиш механизми. 
Молекуляр азот 
ўта инерт модда бўлиб, бошқа элементлар билан жуда қийинчилик билан 
кимёвий боғланади. Масалан, атмосфера азотидан аммиак олиш учун 500°С 
иссиқлик ва 350 атм босим зарур бўлади. Азотнинг биология усулида 
фиксацияси эса, одатдаги шароитда ўтади. 
Азот молекуласи 2 атомдан тузилган бўлиб, улар 3 та мустахкам боғ 
орқали ўзаро бириккан. Булар 
σ
- боғ ва π
- боғлар бўлиб

π
- боғни 
узиш 
учун 125 кал энергия сарфланади. Кейинги σ - боғнинг узилиши учун камроқ 
(63 ва 37 кал) энергия сарфланади. 
Азот ўзлаштирилиши қайтрилиш реакцияси бўлиб, бу жараён одатда 
титан, хром, молибден, вольфрам тузлари иштирокида осон кетади. 
Қайтарувчи вазифасини металоорганик бирикмалар, металлар гидридлари 
ўташи мумкин. Молекуляр азотни ўзлаштириш фақат прокариот 
микроорганизмларгагина хос хусусиятдир. Азот ўзлаштириш жараёнини 
микроорганизмдаги 
нитрогеназа
ферменти олиб боради. Бу фермент - оқсил 
иккита суббирликдан иборат бўлиб, биринчи суббирликида 2 атом молибден 
ва 30 атом Ғе бўлса, иккинчи суббирликда фақат Ғе атомлари мавжуд. Азот 
молекуласининг активлашишида молибден ва ваннадий иштирок этади. 


130 
Азотнинг фиксациясининг босқичларини қуйидагича тасвирлаш мумкин: 
125кал 63кал 37кал 
N ≡ N → N = N → :N -N: → :N - N: ёки 
N ≡ N НN = NH Н
2
N - NН
2
2NН
3
азот диимид гидразин аммиак 
Темир бактериялари электрон ташувчилар бўлиб хизмат қилади. Бу 
жараён АТФ иштирокида амалга ошади, АТФ парчаланишида ажралган 
энергия молибденнинг қайтарилишига сарфланади. 
Нитрогеназанинг ҳосил бўлиши ҳужайрада Nif - плазмидаларнинг 
бўлишига боғлиқ. Ферментни nif - плазмидлар бошқариб боради. Азот 
ўзлаштириш жуда катта энергия талаб қилади ва бу энергияни олиш учун 
микроорганизмлар юқори ўсимликлар билан яқин алоқада бўлади. Ўсимлик 
ўз навбатида энергетик материал бўлиб хизмат қилади. 

Download 8,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish