Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети математика факультети «Математик моделлаштириш ва криптоанализ»

§4.4. Parol bo’yicha autentifikasiyalashga hujumlar va ularni
bartaraf qilish.
Parol bo’yicha autentifikasiyalashga asosiy tahdid – bu parolni buzish, ya’ni tizimga kirish huquqini beruvchi foydalanuvchi parolini buzg’unchi tomonidan ochilishidir. Bu erda asosiy hujum turlari quyidagilardan iborat:

1. 
   Parollarni to’liq saralash.
   
2. 
   Lug’at yordamida hujum tashkil qilish.
   
3. 
   Kamalakli jadval yordamida hujum tashkil qilish.
   
4. 
   Sosial injeneriya usuli (mazkur usul foydalanuvchi parol sifatida o’zining shaxsiy ma’lumotlari – ismi, familiyasi, tug’ilgan yili kabi ma’lumotlardan foydalanishiga asoslangan).
   
5. 
   Parolni tutish uchun zararkunanda dasturlarni o’rnatish.
   
6. 
   Tarmoq ishonchli ob’ektini o’zgartirish (IP-spoofing).
   
7. 
   Paketlarni tutib qolish (sniffing).
   

Inson faktori ta’sirini kamaytirish uchun parollarni tanlash va ulardan foydalanishda quyidagilarga amal qilish maqsadga muvofiq:

1. 
   Parollarni to’liq saralashni qiyinlashtirish uchun parollarni minimal uzunligini belgilash.
   
2. 
   Parollarni saralashni murakkablashtirish uchun parollarni nomlashda turli guruhdagi belgilardan foydalanish.
   
3. 
   Buzg’unchi tomonidan lug’at yordamida hujum tashkil qilishni qiyinlashtirish uchun lug’at bo’yicha parollarni tekshirish va ularni bekor qilish.
   
4. 
   Parollarni to’liq saralash usulini murakkablashtirish uchun parollardan foydalanishning maksimal muddatini belgilash.
   
5. 
   Buzg’unchi tomonidan parolni interaktiv tanlanishini oldini olish uchun parolni kiritishga bo’lgan urinishlar sonini cheklab qo’yish.
   
6. 
   Buzg’unchi tomonidan parolni interaktiv tanlanishini oldini olish uchun parol noto’g’ri kiritilganda (on-line rejimda) parolni qayta kiritishga bo’lgan ruxsatni kyechiktirish.
   
7. 
   Parolni amal qilishini maksimal muddatini cheklovchi talablar samaradorligini ta’minlash maqsadida foydalanuvchi parolini majburiy almashtirish rejimidan foydalanish.
   

Parollarni to’liq saralash. Parollarni to’liq saralash parolda bo’lishi mumkin bo’lgan belgilar birmalarini to’g’ridan-to’g’ri saralashdan iborat. Paroldagi belgilar soni va ularning turi (harflar, raqamlar, maxsus belgilar) ni belgilab, qidiruvni bir muncha qisqartirish mumkin. Quyida keltirilgan 4.1-jadvalda parollarni to’liq saralashga sarf bo’ladigan vaqtni parollar uzunligiga bog’liqligi http://www.password-crackers.ru/articles/12# internet manzili asosida keltirilgan (bunda parollarni saralash tezligi 10⁶ parol/sekunddan iborat).