Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ўзбекистон республикаси вазирлар

Теология назарияси тарафдорлари (Фома Аквинский, Жозеф Местр ва бошқа мутафаккирлар, шунингдек диний таълимотлар) дав-латларнинг келиб чиқишини илоҳий ҳукм ёки тақдир билан боғлайди. Қадимги даврдаёқ Яҳудияда пайдо бўлган бу назария илк давлатларнинг диний бошқарув шаклларини (теократик) қаттиқ туриб ҳимоя қилади.

2. 
   Патриархал назария (Арасту, Р.Фильмер ва бошқалар) тара-фдорлари давлат бошқаруви тизими бевосита оиладан ўсиб чиққан, яъни қадимги Патриархал жамиятда давлат ҳокимияти отанинг оила аъзолари устидан ҳокимлиги асосида ривожланган деб ҳисоблайдилар.
   

3. 
   Патремониал назария XIX асрда яшаган француз олими А.Галлер томонидан илгари сўрилган. Бу назария тарафдорлари дав-латчилик ерга мулкчилик ҳуқуқидан (патримомум) пайдо бўлган деган қарашни илгари сурганлар.
   

1 Батафсил қаранг: Ртвеладзе Э.В., Саидов А.Х., Абдуллаев Е.В. Қадимги Ўзбе-кистон цивилизацияси: давлатчилик ва ҳуқуқ тарихидан лаҳалар. – Тошкент: Адолат, 2001.

60

4. 
   Шартномавий назария XVII–XVIII асрларда пайдо бўлди. Бу назария тарафдорлари (А.Горций, Ж.Локк, Т.Гобс, Ж.Руссо, Д.Дидро, Ш.Монтескье ва бошқалар). фикрича, давлат моҳиятига кўра одамлар ўртасида тузилган ихтиёрий шартнома асосида пайдо бўлиб, одам-лар онгли равишда бирлашиб, шартномаасосида ўз эркинлиги, ўз ҳокимиятининг бир қисмини давлат ҳокимиятига беради.
   

4. 
   Зўравонлик назарияси тарафдорлари (Е.Дюринг, Л.Гумилович, К.Каутский ва бошқалар) давлат кучсиз қабилаларнинг кучли ва уюшган қавмлар томонидан босиб олиниши туфайли, мажбурий бўй-сундириш орқали, яъни зўравонлик йўли билан пайдо бўлган деб ҳисоблайдилар.
   

4. 
   Ирригация назарияси таниқли Немис олими К.Виттфогель то-монидан илгари сурилган бўлиб, унга кўра, давлатларнинг пайдо бў-лиши, уларнинг илк деспотик шакллари Қадимги Шарқнинг йирик дарёлари ҳовзаларида, сунъий суғориш тизимини барпо этиш ва бу жараённи назорат қилиш, бошқариш асосида шаклланган.
   

4.