Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ўзбекистон республикаси вазирлар

Давлатнинг биринчи тури – подшолик, бошқарув шакли – мутлақ монархия. Ўзбекистоннинг қадимги тарихида давлатлар-нинг бундай тури ва шакли устувор бўлган бир неча даврини кузатиш мумкин. Авваламбор, мил.авв. 539–330 йилга қадар қадимги Ўзбе-кистоннинг Фарғона ва Чочдан ташқари деярли барча ҳудудалари Аҳамонийлар давлати таркибида бўлган. Хоразм, Суғд, Бақтрия ва са-клар ўлкаси аҳомонийлар подшолари томонидан тайинланиб қўйилган сатраплар томонидан бошқарилиб, уларга маълум миқдорда бож тўлаб турганлар.

Ноиблар бошқаруви тизимида маълум мустақиликка эга бўлган мутлақ монархия Салавкийлар ва Юнон-Бақтрия давлатларида ҳам мавжуд бўлган. Мил. авв. IV аср охирларидан III аср ўрталарига қадар Шимолий Бақтрия ва Суғд эллинистик подшолик ҳисобланган Салав-кийлар давлати таркибида эди. Мил.авв. III асрнинг ўрталаридан II аср-нинг иккинчи ярмига қадар Шимолий Бақтрия ва маълум даврда Cуғд Юнон-Бақтрия подшолиги таркибига кирган. Бу давлатдаги подшолар ҳокимияти доимо ҳам авлоддан авлодга ўтмаган.

Тадқиқотчилар Аҳамонийлар инқирозига қадар, яъни, мил.авв. IV асрнинг бошларида пайдо бўлган Хоразм подшолиги ҳам мутлақ

1 Батафсил қаранг: Ртвеладзе Э.В., Саидов А.Х., Абдуллаев Е.В. Қадимги Ўзбе-кистон цивилизацияси: давлатчилик ва ҳуқуқ тарихидан лаҳалар. – Тошкент: Адолат, 2001.

62

монархия давлати бўлганлигини тахмин қиладилар. Милодий I аср-дан бошлаб Хоразм подшолигида ўз тангаларини зарб этишни йўлга қўйиган янги сулола ҳокимиятни қўлга олади.
Давлатнинг иккинчи тури – конфедератив подшолик, бошқарув шаклли – чекланган монархия. Давлатнинг бундай турига Қанғ ва Юечжи (Катта Юечжи) давлатлари киритилади. Бу конфедератив под-шоликлар бир нечта мустақил мулклардан иборат бўлиб, ўз тангалари-ни зарб этган қабила йўлбошчилари ёки уруғ бошлиқлари томонидан бошқарилган.

Қанғ давлати ҳудудларига Бухоро ва унинг атрофлари мулки, Бухо-ро Суғдининг жануби-шарқи ва Самарқанд Суғдининг шимоли-ғарби мулклари, Жанубий Суғд мулкkfhи кирган. Катта Юечжи подшолиги ҳам Хюми, Шаунми, Гуйшуан, Думи, Хитун каби бешта мулкдан бў-либ, уларни турли юечжи уруғлари вакиллари бошқарган.