Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улугбек номидаги

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
МИРЗО УЛУГБЕК НОМИДАГИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
Қиличев Жаҳонгир


ИМОМ ҒАЗЗОЛИЙНИНГ ФАЛСАФИЙ ҚАРАШЛАРИ
мавзусидаги
КУРС ИШИ


Илмий раҳбар: ф.ф.д., проф. Г.М.Рузматова


Тошкент - 2021
КИРИШ
Мустақиллик йилларида жамиятимизда юз бераётган ўзгаришлар, фан ва таълим тизимининг ривожланиши аждодлар меросига нисбатан янгича, ҳаққоний қарашни тақозо қилмоқда. Шу нуқтаи назардан келиб чиққан ҳолда, Абу Ҳомид Ғаззолий ва унинг руҳ ҳақидаги таълимотидаги илғор фалсафий ғояларни ажратиш ва ёшларга ўргатиш орқали уларни маънавий-ахлоқий тарбиялаш лозим. Имом Ғаззолийнинг фалсафий қарашларини тадқиқ этишнинг долзарблиги қуйидагилар билан белгиланади:
биринчидан, Имом Ғаззолийнинг бу асарини ўрганиш асосида биз руҳ ҳақидаги бир неча фалсафий баҳс мунозаларда зиддиятлар мавжудлигини билиб олишимиз мумкин.
иккинчидан, Имом Абдуҳомид Ғаззолий ҳақиқат толиби бўлиб, аввал калом илмини, сўнгра фалсафасини, кейин исмоилия таълимотини ва охири тасаввуфни ўрганишга киришган. У илми калом ҳақида, фалсафа ва исмоилия ҳақида бир неча китоблар ёзади. Олим шундай хулосага келадики илми калом ҳам, фалсафа ва исмоилия ҳам илоҳий ҳақиқатларни янгилатишга қодир эмас. Олимнинг бундай хулосага келишининг сабаб ва оқибатларини илмийлик асосида тадқиқ этиш ҳам долзарб аҳамиятга эга.
учинчидан, Ғаззолийнинг “Кимёи саодат” асарида парвардигорни таниш, олам ва одамни билиш тарғиб қилинади. Бу билишнинг илм ул-яқин назариясига асосланади. Унга кўра, Парвардигорнинг яратувчи (холиқ) эканлигини англаш учун олам ва одамнинг сир-синоатлари бор ҳолича текширилади. Шу тариқа бу асардаги исломий-фалсафий масалалар коинот, табиат ва одамзотни, яъни умуман борлиқни илмий-фалсафий жиҳатдан ўрганишга изн беради. Чунки борлиқни илмий-фалсафий жиҳатдан ўрганиб бориш билан Парвардигорнинг яратувчи санъаткор эканлигини билиш ортиб боради.
тўртинчидан, бугунги маънавий янгиланиш жараёнида Имом Ғаззолийнинг фалсафий ғояларидан сабоқ олиш муҳим ўрин тутади. Чунки унда инсонни севиш, эъзозлаш ва эҳтиромда тутиш ҳукм қилинган.