Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

ЭСТЕТИК МАДАНИЯТ - инсоннинг эстетик фаолияти жараёни, унинг 
натижасида яратилган моддий ва маънавий қадриятлар бўлиб, шахсни 
шакллантириш ва камолотида муҳим омил бўлган ижтимоий ҳодисадир.
Эстетик маданият нафақат теварак оламни, балки инсонни ўраб турган 
ижтимоий воқеликни билишга интилиш натижаси ҳамдир. Шу жиҳатдан 
олганда эстетик маданият шахс, миллат, жамиятнинг ўз-ўзини англаши ҳам 
демакдир. Чунки эстетик маданиятда ижтимоий бирликларнинг эҳтиёжлари 
ва манфаатлари, ўзига хосликлари, жаҳон тарихида тутган ўрни, турли 
ижтимоий тизимларга бўлган муносабати ҳам ўз ифодасини топади. 
ЭСТЕТИК МУНОСАБАТ – объект билан субъект ўртасидаги ўзига ҳос 
алоқадорлик туфайли келиб чиқадиган ҳаракатлар мажмуидир. Гўзалликни 
идрок қилиш жараёнида содир бўладиган ўзаро ҳаракатлар эстетик 
муносабат заминидир. Эстетик муносабат орқали инсон объектив дунёнинг 
воқеа ва ҳодисаларини кенг мушоҳада қилади. Эстетик муносабатнинг 
натижаси эстетик баҳолаш моҳияти, нарса-буюмларда ҳам ифодаланади. 
УҚУВ – шахс табиий қобилиятининг ривожланган ҳолати. Уқув 
қуйидагича бўлиши мумкин: умумий – диққат, кузатувчанлик, эслаб қолиш, 
ижодий тасаввур, мулоҳазалилик ва б. Махсус – тасаввурий(чизиқлар, 
мутаносиблик ва бошқаларни сезиш), математик (абстракт фикрлаш, таҳлил 
ва синтезга мойиллик), ташкилотчилик ва бошқа ҳислатлар. Бундай уқувлар 
инсонни ўқитиш ва тарбиялаш жараёнида белгиланади, шунингдек, унинг 
фаол меҳнат ва ижтимоий фаолияти мобайнида шаклланади.

---

184 
ФЛЕГМАТИК – хатти–ҳаракатлари бир текис ва унга салмоқлаб 
кўрилмаган, шошма–шошарлик билан қарор қабул қилиш бегона, бир 
фаолиятдан бошқасига кўчиши суст, янги шароитларга тезда мослашади ва 
кам ҳафсала. Уни бирор нима қилиши учун ташқи кучли турки керак. 
Чидамлилик ва ўзини тута билиши ўзига хосдир. Хотиржам сўзлайди, 
ҳиссиётларини кескин намойиш қилмайди. 
ҲОЛЕРИК –  ниҳоятда ишчанлиги билан ажралиб туради, жуда фаол ва 
кучини қаерга қўйишни билмайдиган бўлади; бош қўтармай ишлаши мумкин 
ва қийинчиликларни кўтаринки руҳда енгади. Кўпинча фаоллиги 
кучайгандан сўнг тушкунлик даври бошланади ва толиқиш юз беради, 
Айниқса,, бу ҳол фаол қилинган ҳаракат муваффақият келтирмаса, шундай 
вазият юз беради. Ҳолерикнинг кайфияти барқарор эмас, у қизиққон, ўзига 
бино қўйган ва бир томонлама фикрлайди. Тутилиб тез сўзлайди.
ХАРАКТЕР – индивидуал руҳий хусусиятлар мажмуи. Инсонда 
одатдаги шароитларда намоён бўлади ва шундай шароитларда унга хос хатти 
–ҳаракат усулларида ифодаланади. Табиатнинг умумий кўриниши шахснинг 
фуқаролик масъулияти, бурчи, одамларга ва ўз–ўзига муносабатида акс 
этади.
ХУШОМАДЛАР – инсоннинг ташқи қиёфаси, чиройли сўзлари, хатти 
ҳаракатидан таъсирланиб, маъқуллашни ифодалаш, мақтовнинг махсус 
шаклидир. Нафис шаклга ўранган бу ифода ҳаммамизга лаззатланамиз – ҳар 
биримизда озгина миқдорда бўлса ҳам ўзимизга нисбатан муҳаббат ҳамда 
ғурур мавжуд. 
ҲАЛОЛЛИК 
– 
ҳалоллик 
виждон, 
адолат 
ва 
бурч 
каби 
ахлоқшуносликнинг мезоний тушунчалари билан боғлиқ, инсонинг ўзгача 
муносабати ўзига муносабатидек соф, покиза бўлишини талаб қиладиган 
ахлоқий меъёрдир.