Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги м. Шарипов, Д. Файзихўжаева

Ш.Предикатга қарама-қарши қўйиш 
(лот.- contrapositio) 
бевосита хулоса чиқаришнинг мантикий усулларидан бири 
бўлиб, бу усул қўлланилганда берилган мулохаза аввал ай­
лантирилади, сўнгра алмаштирилади. Натижада ҳосил қилин- 
ган мулохазанинг (хулосанинг) субъекти асос мулохаза пре- 
дикатига зид, предикати эса унинг субъектига мос бўлади:
S-P
P-S
Бунда, хулосада S нинг инкор шаклида бўлиши хулоса 
боғловчисининг инкор этилиши натижасидир. Предикатга 
карама-карши қўйишда А-Е га, Е-I га, 0-1 га ўзгаради.
Турли мулохазалардан бу усул воситасида хулоса чи­
кариш куйидаги шаклда кўрсатилган:
Хулоса асоси
Хулоса
1
А
Ҳамма S-P
Ҳеч бир Р эмас S эмас
2
Е
Ҳеч бир S-P эмас
Баъзи Р эмас S дир
3
О
Баъзи S-P эмас
Баъзи Р эмас 'S дир
Масалан:
1 .А.Хамма хукмлар дарак гап оркали ифодаланади.
Е.Дарак гап оркали ифодаланмаган фикр ҳукм эмас. 
2.Е.Хеч бир ватанпарвар ўз Ватанига хиёнат килмайди. 
1Баъзи Ватанига хиёнат қилмайдиганлар ватанпарвардир.

---

З.О.Баъзи талабалар файласуф эмас._____
I.Баъзи файласуф бўлмаганлар талабадир.
Жузъий инкор мулоҳазадан предикатга қарама-қарши 
қўйиш усули билан хулоса чиқарилганда, бу мулоҳазадан 
алмаштириш усули билан хулоса чикариб бўлмаслигини 
эътиборга олиш зарур. Шунинг учун О мулохазадан:
«Баъзи S-Р эмас» шаклвда эмас, балки «Баъзи S эмас Р дир».
«Баъзи Р-S эмас», «Баъзи Р эмас S дир» шаклида 
хулоса чиқарилади.
Жузъий тасдиқ (I) мулохазадан предикатга карама- 
карши қўйиш усули билан хулоса чиқариб бўлмайди. 
Чунки, «Баъзи S-Р мулохазани айлантирсак «Баъзи S-P 
мае эмас», яъни жузъий инкор хукм келиб чикади. Ундан 
алмаштириш оркали хулоса чиқариб бўлмайди.
IV. Мантикий квадрат оркали хулоса чикариш.
Бунда оддий қатъий мулохазаларнинг ўзаро муноса­
батларини (қаранг: мантикий квадрат) эътиборга олган 
холда, мулохазалардан бирининг чин ёки хатолиги ҳақида 
хулоса чиқарилади. Бу хулосалар мулохазалар ўртасидаги 
зидлик, қарама-каршилик, кисман мослик ва бўйсуниш 
муносабатларига асосланади.