Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги касб-ҳунар таълими маркази

(илова - 1) 
Оиланинг кучи: арилар тўлиқ қоплаб ўтирган мумкатак инчали 
ромлар сонига қараб аниқланади. 5-6 та инчали ромда арилар бўлса, у тўла 
кучли оила бўлади. 
Личинкалар сони: мумкатакинчали ромлардаги усти беркитилган 
личинкалар сонига қараб аниқланади. Агар она ари инчаларга бир 
текисда тухум қўяётган бўлса, у ҳолда сифатли, агарда инчаларга онда 
сонда тухум қўяётган бўлса, сифатсиз она ари бўлади. 
Озиқнинг миқдори: мумкатакинчали ромлардаги асалга қараб 
чамалаб аниқланади. Катта хажмдаги 435х300 миллиметрли мумкатак 
ромларда 3,5-4 кг гача, кўп қаватли уяларнинг 435х250 мм инчали 
ромларида эса 3 кг гача асал бўлиши керак. 
Оиланинг ичидаги инчали ромларнинг сифати она ари тухум кўйишига 
яроқлилигига қараб аниқланиб, моғор босган, сичқон кемирган, хажми 
кичрайиб қорайиб кетган ва эркак ари инчалари кўп бўлган сифатсиз 
мумкатак ромлар олиб ташланади. 
Агарда оилада баҳорда озиқ модда бўлмаса, у ҳолда она арининг 
тухум қўйиши камаяди. Чунки озиқ бўлмаса, личинкаларнинг 
ривожланиши сусаяди, ҳарорат кўтарилишига дош бера олмайди. 10-12 кг 
гача озиқаси бўлган оила яхши ривожланади, хар бир оила арисининг 1 та 
кучига 1 кг озиқ керак бўлади. 

---

60 
Меъёрида яхши ривожланаётган даврда 30 кг асал истеъмол қилинади. 
Шундан 8-10 кг озиқни асаларичи уяга солиб кўяди, 18-20 кг ни 
асалариларнинг ўзи эрта гуллайдиган ўсимлик гулларидан олиб келади. 
Баҳор келиши билан оилани иситиш мақсадида бўш ромлар олиб 
қўйилади. Асаларилар нечта ромни қоплаб турган бўлса, шунча ром 
қолдирилади. Оиланинг ички ҳажми қанча қисқартирилса, оила шунча тез 
ривожланади. 
Баҳорда оила сунъий, яъни ёстиқчалар воситасида иситилади. 
Асалариларни кўчириш пайтида иложи бўлса, юқори ёстиқчаларни олиб 
ташлаб, ўрнига бўш ромлар қўйиш керак. 
Ари оиласининг аҳволини аниқлаётган бир вақтда унинг ички ҳажми 
ҳам тартибга келтирилади, яъни ари оиласини жадал ривожлантириш учун 
шароит яратилади. Бунинг учун уянинг ички хажмини тартибга келтиришда 
оилада етарли озиқ ва она ариси тухум кўйишига яроқли тоза ҳамда 
сифатли мумкатак инчали ромлар бўлиши таъминланади, ортиқча ва 
яроқсиз мумкатак инчали ромлар олиб кўйилади, уянинг ички хажми 
кераклигича қискартирилиб, иситгич ёстиқчалар ёрдамида ўраб кўйилади. 
Айниқса, кучсиз ари оилаларида бўш мумкатак инчали ромлар ажратиб 
олиниб, керакли озиқ билан таъминланади. 
Баҳорги тафтиш натижалари алоҳида рўйхатга ёзиб қўйилади. 
Ари оиласини тўлиқ текшириб тафтиш қилиш йўли билан асаларичи хар 
қайси ари оиласининг аҳволи ҳақида тўлиқ тушунчага эга бўлади.