Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги жиззах давлат педагогика институти

Таянч иборалар: 
баскетбол, волейбол, тўп, ўйин, майдон, қоидалар, 
техника, тактика, жисмоний сифатлар, жисмоний ривожланиш, ишчанлик 
қобиляти, ўйинчилар, тарих, ривожланиш
 
Баскетбол ўйинида ҳар бири беш ўйинчидан иборат иккита жамоа 
қатнашади. Ҳар иккала жамоанинг мақсади рақиб саватига тўп ташлаш ва 
бошқа жамоанинг тўпни эгаллаб олишига ҳамда уни саватга ташлашга 
қаршилик кўрсатишдан иборат. 
Тўпни узатиш, саватга ташлаш, думалатиш ѐки майдонда истаган томонга 
олиб юриш қуйида баѐн этилган қонунларга риоя қилинган шароитдагина 
мумкин. 
Ўйин майдони тўғри тўртбурчак шаклида, юзаси қаттиқ, ясси ҳамда 
тўсиқлардан ҳоли жой бўлиши керак.
Олимпиада турнирлари ва Жаҳон биринчилиги ўйинлари учун майдон 
ўлчовлари узунлиги 28м х 15м бўлиши ва улар чегараланган чизиқнинг ички 
томонидан ўлчаниши керак. 
Қолган барча мусобақалар учун ФИБАга тегишли структуралар, масалан, 
зонал ҳамда континентал мусобақаларда зонал комиссия ѐки ички мусобақалар 
учун Миллий Федерасия мавжуд ўйин майдонларининг қуйидагича ўлчовини 
тасдиқлаш ҳуқуқига эга: ўзгартиришлар бир-бирига пропорционал бўлиш 
шарти билан, 4 м узунлигига ва 2 м энига қисқартириш мумкин.
Барча янги қурилаѐтган майдонлар ФИБАнинг муҳим расмий 
мусобақалари учун хос бўлган талабларга мос, яўни 28 м х 15 м бўлиши лозим. 

---

72 
Шифт баландлиги 7 м дан паст бўлмаслиги ва етарли даражада ѐритилган 
бўлиши зарур. Ёруғлик манбалари ўйинчиларга халақит бермайдиган жойларда 
ўрнатилиши шарт. 
Ўйин майдони яхши кўринадиган чизиқлар билан белгиланган бўлиши ва 
бу чизиқлар истаган нуқтада томошабинлар, реклама тўсиқлари ва бошқа 
ғовлардан камида 2 м узоқликда жойлашиши керак. Майдоннинг узун 
томонларини белгиловчи чизиқлар ѐн чизиқлар, қисқа томонларини белгиловчи 
чизиқлар эса эн чизиқлар деб аталиши лозим. Чизиқлар шундай чизилиши 
керакки, улар яққол кўринадиган ва эни 0,5 см бўлиши керак. Марказий доира 
радиуси 1,80 м га тенг бўлиши ва майдон марказида белгиланиши керак. Радиус 
доиранинг ташқи чеккасигача ўлчаниши шарт. Марказий чизиқ эн чизиқларига 
параллел ҳолда ѐн чизиқлари ўртасидан ўтказилиши ва ҳар иккала ѐн 
чизиқларидан 15 см ташқарига чиқиб туриши керак. Майдоннинг рақиб шити 
орқасидаги эн чизиғи ва марказий чизиқнинг яқин чеккаси ўртасида жойлашган 
қисми жамоанинг олд зонаси ҳисобланади. Майдонинг қолган қисми, шу 
жумладан, марказий чизиқ ҳам жамоанинг орқа зонаси ҳисобланади. Полнинг 
майдонда ажратилган ва иккита ѐй ҳосил қиладиган чизиқлар билан 
чегараланган қисми ўйиндан 3 очколи тўпларни ташлаш зоналари бўлиб 
ҳисобланади. Ҳар бир ѐй саватнинг мутлоқ марказига тўғри перпендикуляр 
бўлган полдаги нуқтани марказ қилиб белгилаб туриб, ташқи қиррасигача 6,75 
радиусли ярим доира шаклида чизилади ва параллел ҳолда ѐн чизиқларига 
давом эттирилиб, эн чизиқларида тугайди (28-расм).
Майдонда ажратиладиган эн чизиқлари, жарима тўпини ташлаш чизиқлари 
ва эн чизиқларидан ўтказиладиган чизиқлар билан чегараланган пол қисми 
чегараланган зоналар ҳисобланади. Уларнинг ташқи чегаралари эн 
чизиқларининг 
ўртасидан
3 м узоқликда бўлади, жарима тўпини ташлаш чизиғининг ташқи чеккасида 
тугайди.