6-расм. Пайвандлаш горелкалари:
а — инжскторли горелка: 1, 2— трубка; 3,4— вентиль; 5— инжектор;
6 — аралаштириш камераси; 7—трубка; 8— мундштук;
б— инжекторсиз горелка: 1, 2 —трубка; 3— вентиль; 4— аралаштириш
камераси; 5—трубка; 6—мундштук
2-жадвалда инжекторли горелкаларга қўшиб бериладиган учликлар ва пайвандланувчи металл қалинлигига кўра фойдаланиш рақамлари келтирилган.
6-расм, б да инжекторсиз горелкаларнинг схемаси келтирилган. Бу горелкани ишга тушириш учун аввало кислород вентили 3, кейин эса ацетилен вентили 3 очилади. Бунда кислород трубка 1 дан, ацетилен трубка 2 дан кириб, улар камера 4 да аралашади. Бу аралаш газлар мундштук тешигидан чиқишида ёндирилса, аланга хосил бўлади. Горелкага О2 ва С2Н2 0,01-0,1 МПа босимда киритилади. Бу горелканинг ГС-1 хили бўлиб, уларга ҳам «000,00,0» рақамли учликлар қўшиб берилади. Масалан, углеродли пўлатларнинг қалинлиги 0,1 мм гача бўлса, «000» рақамли учликдан, қалинлиги 0,2-0,6 мм гача бўлса, «О» рақамли учликдан фойдаланилади.
Горелкалар мундштуки иссикликни яхши ўтказадиган МЗ маркали мис ёки хромли бронзалардан тайёрланади. Уларнинг газ чиқарадиган тешиги нафис ишланади, сирти эса жилоланади. Бу сачрайдиган металл томчиларининг ёпишишидан сақлайди.
Пайвандлаш алангаси. 7-расмда ацетилен билан кислороднинг аралашмаси ёндирилганда хосил бўлган нормал аланга схематик равишда кўрсатилган. У уч зонадан иборат:
I зона. Бу зонага аланга ўзаги (ядроси) дейилиб, унда деярли қизиган кислород ва диссоцияланган ацетилен бўлади. Бу зона кўкимтир тиниқ рангли бўлади ва у ўз чегараси билан ажралиб туради.
II зона. Бу зонада ацетилен кислород хисобига ёна бошлайди:
2С+Н2+ О2=2СО+Н2.
Бу зонада ацетилен чала ёниб, бинафша рангли бўлади. Бу зонада металл оксидланишнинг олдини олувчи СО ва Н2 газларидан иборат бўлиб. энг юқори температурага эга бўлади.
III зона. Бу зонага машъал зонаси дейилади. Бунда СО ва Н2 атмосферали кислород ҳисобига тўла ёнади:
2СО+Н2+3/2 О2=2 СО2+Н2О.
2-жадвал
Параметрлари
|
Учликлар рақами
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
Пайвандланувчи кам углеродли пўлатлар қалинлиги, мм
|
0,2-0,5
|
0,5-1,0
|
1-2
|
2-4
|
4-7
|
7-11
|
11-17
|
17-30
|
30-50
|
50 дан ортик;
|
Ацетилен сарфи, л/соат
|
40-50
|
65-90
|
130-180
|
250-350
|
420-600
|
700-950
|
1130-1500
|
1800-
|
2500-4500
|
4500-7000
|
Кислород сарфи, л/соат
|
45-55
|
70-100
|
140-200
|
270-380
|
450-650
|
750-1000
|
1200-2000
|
-2500
|
3000-5000
|
4700-9300
|
Газнинг горелкага кириш босими, МПа
|
|
|
|
|
|
|
1650-2800
|
|
|
|
ацетилен
|
|
|
|
0,001-0,1
|
|
|
0,01-0,1
|
|
0,03-1
|
|
кислород
|
0,15-0,30
|
0,15-0,30
|
|
0,2-0,3
|
|
|
0,2-0,35
|
|
0,25-0,5
|
|
7-расм. Меъёрдаги ацетилен-кислород алангаси схемаси
Шуни қайд этиш жоизки, металларни пайвандлаш жойлари II зонада қиздирилиши учун бу зонани пайвандлаш зонаси деб ҳам айтилади. Пўлатларни пайвандлашда СО2, Н2О буғлари темирни оксидлайди. Шунинг учун бу зона оксидловчи зона дейилади.
Аланга турлари (8-расм): нормал алангада О2/С2Н2 қ 1,1 - 1,2 бўлади.
Аксари металлар ва уларнинг қотишмалари нормал алангада пайвандланади.
Агар О2/С2Н2> 1,1-1,2, яъни 1,3—1,5 бўлса, бундай аланга оксидланувчи аланга дейилади.
Бу хил алангадан латунларни пайвандлашда фойдаланилади. Бунда оксид парда ҳосил этилиб, заҳарли рухнинг буғланиши олди олинади.
Агар О2/С2Н2< 1,1-1,2 бўлса, бундай аланга углеродлантирувчи аланга дейилади. Бу аланга тутаб ёниб, чўзилган қизғиш тусли бўлади. Бу хил алангадан кўп углеродли пўлатлар, чўянларни пайвандлашда фойдаланилади.
Металларни нормал алангада пайвандлашда металл ванна СО ва Н2 кайтарувчи газлар мухитида бўлгани шароитида бу газлар металл ваннани ҳавонинг зарарли таъсиридан сақлайди ва металлни оксидларидан қайтаради. Агар аланга оксидловчи бўлса, кислород пўлат таркибидаги Si, Mn, C ва бошқа элементларни жадал оксидлайди. Айниқса, металлда эриган FeO нинг бир қисми ваннадаги Si, Mn, C лар билан реакцияга кириб, SiO2, MnO ва бошқа оксидлар ҳосил этади ва улар ўзаро бирикиб, шлакка ўтади. Лекин ваннада қолган FeO нинг қисми чок металлнинг механик хоссаларини, айниқса, қовушоқлигини пасайтиради. Шу билан бирга борувчи Fе3СҚFеО-»4FеҚСО реакция оқибатида ажралувчи СО гази металлнинг сачрашини орттиради. Агар аланга углеродловчи бўлса, металл ванна темири СО, Н2 ва углеродлар билан реакцияга киради:
ЗFе + 2СО = Fе3С + СО2
ЗFе + С = Fе3С
Do'stlaringiz bilan baham: |