Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ж. М.Қурбонов, З. Э. Мамарасулов

Касаллик 
гуруҳлари 
Асосий 
касалликларнинг 
номи 
Қўзғатувчисининг 
эгалайдиган жойи 
Инфекциянинг 
ўтиш йўллари 
Нафас 
йўллари 
инфекциялари
Грипп ва ўткир 
респиратор, 
касалликлар, 
ангина, дифтерия, 
қизамиқ, сил, чин 
чечак, кўк йўтал 
Юқори 
нафас 
йўллари
Ҳаво – томчи 
йўли
Ичаки
инфекциялари 
Дизентерия, қорин 
тифи, паратифлар, 
вабо, 
юқумли 
гепатит, 
полиомиелит 
Ичак 
Озиқ-овқат 
маҳсулотлари, 
сув, 
тупроқ, 
ифлос 
қўллар, 
рўзғор буюмлари, 
пашшалар орқали 
Қон 
инфекциялари 
Безгак, тошмали 
ва 
қайталама 
тифлар, 
кана 
энцефалити, тоун 
(ўлат), туляремия 
Қон 
томирлар 
системаси 
Қонсўрар 
паразитлар, 
искабтопар, 
чивинлар, 
каналар бургалар, 
битлар, чивинлар 
ва бошқалар 
Ташқи 
қопламалар 
инфекциялари
Трахома, 
кўтир, 
куйдирги 
Тери, 
шиллиқ 
пардалар 
Асосан 
контакт 
йўли билан 
Эпидемик жараѐннинг иккинчи халқаси – касаллик қўзғатувчининг 
организмга ўтиш йўлларини тўсиш, узиб қўйишдир. Шу муносабат билан аҳоли 
ўртасида тозалик, озодалик, шахсий гигиена қоидаларига оғишмай амал қилиш, 
соғлом турмуш тарзи ва санитария маданиятини тарғиб қилиш, эпидемияга 
қарши муҳофазавий чора-тадбирларни изчиллик билан амалга ошириш 
маҳаллий соғлиқни сақлаш муассасаларига амалий ѐрдам беришдан иборат. Бу
жараѐнда албатта, озиқ-овқат маҳсулотлари билан савдо қилиш, овқатланиш 
масканлари ва тоза ичимлик суви таъминоти, турли масаллиқлар, таомлар 
тайѐрлашдаги санитария маданияти, озиқ-овқатларни сақлаш, ташиш ва бошқа 
технологик қоидаларнинг бекаму-кўст бажарилиши устидан қатъий назорат 
ўрнатилиши шарт. 
Эпидемияга қарши занжирнинг учинчи халқаси – аҳолининг юқумли
касалликка мойиллигига қарши кўриладиган муҳофазавий тадбирлар бўлиб, 

---

262 
турли антибиотиклар, микробларга қарши доривор моддалар ѐрдамида сунъий 
иммунитет вужудга келтиришдир.
 
Бундан ташқари, муҳофазавий чора сифатида тарқалган юқумли 
касалликнинг турига қараб, турли эмдорилар, вакциналар тери ости ва устига, 
шунингдек, аэрозоль сифатида организмга киритилади. 
Юқумли кассаллик катта миқдорда кўпайиб, авж олиб кетиши хавфи 
туғилганида ҳукумат қарорига мувофиқ, карантин эълон қилинади.