Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ж. М.Қурбонов, З. Э. Мамарасулов

Тўқималар куйганида кўрсатиладиган биринчи тиббий ѐрдам. 
Куйиш 
деб, тўқималарнинг юқори ҳарорат, кимѐвий моддалар, нурланиш ҳамда электр 
токи таъсирида шикастланишига айтилади. Куйишнинг келиб чиқиши сабабига 
кўра, термик, кимѐвий, нур ҳамда электр токи таъсиридаги куйиш турлари қайд 
этилади. Бадан териси ва шиллиқ пардаларга радио фаол моддаларнинг 
тушиши оқибатида радиацион куюк, яралар ҳам пайдо бўлади. 
Қайноқ сув ва турли иссиқ суюқликлардан куйишда энг юқори ҳарорат 
100
0
С дан ошмайди ва қисқа вақт таъсир этади. Шунинг учун ҳам бундай
ҳолларда юза куйишлар рўй беради. Иссиқ буғдан куйганда эса, жароҳат 
асосан тери юзасида содир бўлади. Куйишлар иссиқ ва елимсимон ѐпишқоқ 
моддалар (иссиқ елим, битум ва бошқалар) таъсирида ҳам юз бериши мумкин. 
Бундай иссиқ массалар баданга ѐпишиб, узоқ вақт мобайнида жароҳатнинг
тубидаги тўқималарга ҳам салбий таъсир кўрсатади. 
Шунингдек, ѐнғин таъсирида келиб чиқадиган куйишлар энг оғир 
шикастланишлар туркумига киради. Бундай ҳолатларда кўйган кишининг 
нафақат кийим – боши, балки тери, суяк тўқималари, ҳатто ички аъзолари ҳам 
куйиб, жароҳат янада кенгайиши ва аҳволни жиддийлаштириши мумкин. 
Эриган металлар таъсиридаги куйишлар ҳам чуқур жароҳатланишлардан бўлиб, 
бунда фақат тери эмас, балки тери остидаги бириктирувчи тўқималар, пайлар, 
мушаклар, ҳатто суяклар ҳам қаттиқ шикастланади. 
Барча турдаги куюк яраларнинг нечоғлик оғир ѐки енгил кечиши 
тўқималарнинг қанчалик чуқур зарарланганлиги ҳамда куйган юзанинг катта-
кичиклигига боғлиқ. Шунга кўра, куйиш даражаси тўрт хил булади: енгил (I) 
ўртача оғир (II), оғир (III) ва жуда оғир (IV). 
 
I-даражали куйишда
тери юзаси қизаради, шишади, қаттиқ оғрийди. 
 
II-даражали куйишда
сариқ суюқлик йиғилган, пуффакчалар пайдо 
бўлади. Агар пуффакчалар ѐрилган бўлса, бармоқ билан босилганда тўқ пушти 
рангли суюқлик чиқиб, тери юзаси қаттиқ оғрийди.