Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги иқтисодий ва

Структуравий ёндашув
прогнозлаш объектларида 
изланишда катта роль ўйнайди. Структуравий ёндашувда 
изланиш объекти ўзи таркибидаги элементлар ва уларнинг ўзаро 
ҳаракатида кўриб чиқилади. Бу эса ўрганилаётган объект 
ҳақидаги тасаввурни кенгайтиришга имкон беради. 
Тизимли - таркибий
ёндашуви бир томондан, тизимни 
динамик ривожланаётган бир бутунлик сифатида қарашни кўзда 
тутса, иккинчи томондан, тизимнинг ўзаро ҳаракатдаги 
структуравий элементларига бўлинишидир, чунки ҳақиқатда ҳар 
бир таркибий элемент бошқа ҳамма элементларга қандай таъсир 
этса, бутун тизимга ҳам шундай таъсир этади. Бу билан тизим 
элементлари алоқасининг қонунийлигини очиш имкони пайдо 
бўлади.
 
 
1.4
«
Иқтисодий ва ижтимоий 
ривожланишнипрогнозлаш» 
курсининг таркиби ва масалалари 
Бу 
курснинг 
вазифалари 
ҳалқ 
хўжалигининг 
ривожланиши бўйича ҳукумат қарорларидан келиб чиқади. Бу 
вазифалар ҳозирги кунда иқтисодий стратегия барча 
стратегиялардек, фундаментал, узоқ муддатли, мақсадли 

---

12 
масалаларни қўйишдан бошланади. Улар орасида энг юқори 
мақсад - ҳалқнинг маданий ва моддий яшаш даражасини аста-
секинлик билан кўтаришдир. Иқтисодий стратегия қўйилган 
мақсадга бориш йўллари ва аниқ усулларини ўз ичига олади. 
Бунда иқтисодий прогнозлаш катта аҳамиятга эга. 
Курснинг мақсади асосий тамойиларни ва йўлларни 
ўрганиш асосида жамиятда содир бўлаётган ижтимоий 
иқтисодий жараёнларга бо\ланган, ҳолда, бу тармоқ тажрибаси 
ва амалиёти мисолида прогнозлашни амлий ўрганишдан иборат. 
 
+исқача хулосалар 
 
Бозор иқтисодиёти шароитида иқтисодий прогнозлар 
жамиятни ривожланиш мақсадларини аниқлаш ва бунга эришиш 
кераклиги иқтисодий ресурсларни хажмини хисоблашда зарур. 
Прогнозларни ишлаб чиқиш жараёни прогнозлаш дейилади. 
Иқтисодий 
прогнозлашнинг 
назарий 
муҳим 
муаммоларидан бири прогнозларнинг турларининг хисоблаш. 
Прогнозлар функционал белгисига қараб иккига: норматив ва 
излашув прогнозларга бўлинади. 
Бир бирини тўлдирувчи уч хил проргнозлаш: эксперт, 
экстраномция, моделлаш усуллари мавжуд. 
Иқтисодий прогнозлашни тарихий, комплекс тизимли,. 
Тузилмавий ва тизимли 

тузилмавий ёндашувларга бўлинади. 
Курсни 
мақсади иқтисодий тамойилларини ва 
йўлларини ўрганиш асосида жамиятда содир бўлаётган 
ижтимоий

иқтисодий жараёнларга бо\ланган бу тармоқ 
тажрибаси ва амалиёти мисолида прогнозлашни амалий 
ўрганишдан иборат. 
Назорат саволлари 
1.
Прогноз ва прогнозлаш тушунчалари. 
2.
Иқтисодий прогнозлашнинг мохияти нимидан иборат 
3.
Тузилиш муддатига кўра прогнозлаш қандай турларга 
ажратилади? 
4.
Иқтисодий ва ижтимоий ривожланишда прогнознинг роли. 
5.
Прогноз қандай классификацияланади. 
6.
Прогнозни ендашувини мохияти. 

---

13 
7.
Тузулмавий ёндошувнинг мохияти. 
8.
Курснинг вазифаси. 
Асосий адабиётлар