Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги иқтисодий ва

8. 
Егоров В.В., Прогнозирование национальной экономики. 
Учебное
пособие М., 2001
Co@libri
 
9. 
Методў, модели и системў прогнозирование регионального 
развития учебное пособие М. 2003
Электрон почта 
a.
http: \\ www. Bibbio.rk\encazta\humanitarian\cicle.htm 
b.
http: \\ www. vqi.freenet. \trudy\dratisviko.htm 
c.
http: \\ www. Yabloko.ru\themes\belorus\belfrus-25.html 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

144 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
X11 мавзу. ТУРМУШ ДАРАЖАСИНИНГ 
КЎТАРИЛИШИ ВА ИЖТИМОИЙ 
РИВОЖЛАНИШНИ ПРОГНОЗЛАШ 
12.1. Турмуш даражасининг кўтарилиши ва 
ижтимоий ривожланишни прогнозлаш тизимлари 
Ҳалқ фаровонлигини аниқловчи энг муҳим ижтимоий-
иқтисодий омил – бу, турмуш даражаси бўлиб, у кишиларнинг 
жисмоний, маънавий ва ижтимоий талаблари даражасини 
характерлайди. Эҳтиёжлар ҳаракатини баҳолаш масаласи 
ижтимоий-иқтисодий жамият тараққиётини прогнозлашда 
салмоқли ўрин тутади. 
Турмуш 
даражасини 
аниқловчи 
ривожланиш 
талабларини таҳлил қилиш, талаблар таркибида уларнинг 
тараққиётига таъсир этувчи сезиларли омилларни аниқлаш, 
сабаб-оқибат ва эҳтиёжлар ҳаракати орасидаги бо\ланишларни 
ҳамда акс этган омилларни ўрнатиш, ўтмишдаги талаб-

---

145 
эҳтиёжлар ўзгаришини таҳлил қилиш, ижтимоий тараққиёт ва 
турмуш даражаси билан ўзаро бо\ланган прогнозланадиган 
кўрсаткичларни аниқлаш асосида олиб борилади..
Бу соҳада прогнозлашнинг асосий масаласи энг аввало 
аҳолининг келажакдаги талаб-эҳтиёжларини ва уларни 
қондириш имкониятларини аниқлашдан иборат. Масалан, юқори 
сифатли ва турли - туман озиқ-овқат маҳсулотлари, хизмат 
кўрсатиш, уй-жой ва бошқалар. 
Ижтимоий турмуш тарзини ҳар томонлама ва тубдан 
прогнозлаш муаммоларини қамраб олиш, умумдавлат турмуши 
даражасини кўтариш ва ижтимоий ривожланиш прогнозлари 
тизимини ишлаб чиқиш системанинг ижтимоий турмуш 
даражасини барча режалаштирилган жабҳаларда кўтарувчи 
комплекс режалаштиришни ишлаб чиқиш базасидир. 
Ижтимоий ривожлантиришни прогнозлаш ва турмуш 
даражасини кўтариш тизими, умумий бо\ланишни ва ақлий 
кетма-кетлик бўйича прогнозлар ишлаб чиқишни таъминловчи 
комплекс кўрсаткичларга асосланади. Уларнинг энг долзарблари 
қуйидагича: 
-
жамиятнинг ижтимоий тузилиши ва аҳоли таркибини 
ҳамда 
сонининг 
динамикасини 
ифодоловчи 
(характерловчи) ижтимоий-демографик кўрсаткичлар; 
-
умумлаштирувчи кўрсаткичлар, турмуш даражасининг 
кўтарилишини қиймат нуқтаи назаридан аниқлашга имкон 
берувчи иқтисодий шароит, ҳар бир жон бошига тў\ри 
келадиган 
миллий даромад, 
аҳоли 
даромадининг 
структураси ва динамикаси, ресурсларнинг истеъмоли ва 
уларнинг миллий даромаддаги ҳажми; 
-
асосий 
озиқ-овқат 
маҳсулотлари 
истеъмолининг 
кўрсаткичлари; ноозиқ-овқат товарлари (моллари), аҳоли 
жон бишига сотиладиган товарлар ҳажми, маданий-
маиший жиҳозлар билан оиланинг таъминланганлиги
-
уй-жой ва коммунал қулайликлар билан таъминланганлик, 
маданий ва маиший хизмат кўрсатиш, болалар, ўқув-
профилактик, санатория-дам олиш масканлари, туристик 
муассасалар кўрсаткичлари.