Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги хамидов мухамадхан

 
6.5.5. ЎҒИТ ЭРИТМАСИНИ ТАЙЁРЛАШ ВА СУВГА ҚЎШИШ 
МОСЛАМАСИ 
Ўғитларни тайѐрлаш ва сувга қўшиш мосламаси томчилатиб суғориш 
тизимининг ажралмас қисми ҳисобланади. Ҳозирги кунда амалиѐтда қуйидаги 
мосламалар кенг қўлланилади: 
"Вентури" типидаги инжектор;
Ўғитловчи идиш;
Дозатрон (миксрайт, агрорайт ва бошқалар). 
"Вентури" типидаги инжектор
ҳар икки томонидан конус 
кўринишида торайтирилган қувурчадан иборат.
"Вентури" инжектори
босим ўзгариши ҳисобига ишлайди ва одатда, 
полимер материалдан тайѐрланади. Инжектор тизимнинг ўғит берувчи 
мосламасига ўрнатилади. Бунда қувурдан ўтаѐтган сувнинг ҳаракати туфайли 

---

152 
43-расм. Томчилатиб суғориш тизими таркибидаги ўгит етказиб берувчи 
―Вентури‖инжектори 
қувурчада бўшлиқ юзага келади. Бўшлиқ ўзига ўғит эритмасини тортиб олиб, 
ўғит берувчи мослама орқали тизим қувурига юборади. У ерда ўғит эритмаси 
сув билан аралашиб далага бориб тушади. Инжектор ўғит эритмасини сувга бир 
текисда қўшилишини таъминлайди. 
Ўғитловчи идиш 
- ѐпиқ типдаги идиш бўлиб, унинг кирувчи ва чиқувчи 
жўмраклари идишга сув кириши ва ундан ўғит аралашмасининг чиқарилиши 
учун хизмат қилади.
Ўғитловчи идиш, ўғит ва бошқа химикатларни содда тарзда томчилатиб 
суғориш тизими орқали етказиб бериш қобилиятига эга. Унинг чиқувчи 
жўмрагида юзага келаѐтган босим фарқи, ўғит эритмасини тортиб олиб сувга 
қўшади ва суғориш тизимига юборади. 
 
44-расм. Томчилатиб суғориш тизими таркибидаги ўғит тайѐрловчи ва 
етказиб берувчи идиш 

---

153 
Ўғитловчи идиш - фойдаланиш энг осон бўлган ишончли қурилма 
саналади. Унинг биргина камчилиги бўлиб, ундан фойдаланилганда, ўғит 
эритмасини етказиб беришида нотекисликка йўл қўйилади.
Дозатрон- 
гидравлик дозатор кўринишида бўлиб, у ўғит ва бошқа 
кимѐвий эритмаларни аниқ бир хил миқдорда узатиш учун мўлжалланган. 
Қурилма тизимнинг ўғит берувчи мосламасига ўрнатилади. Унинг ишчи 
турбинаси тизим қувуридаги сувнинг босими ѐрдамида ҳаракатга келади. 
Натижада, дозатрон эритманинг аниқ миқдорини сўриб олиб сув билан 
аралаштиради ва суғориш тизими қувурига узатади.
45-расм. Томчилатиб суғориш тизими таркибидаги ўғит етказиб берувчи 
дозатрон-ўғитлаш мосламаси 
Дозатрон бир марта ростлаб олинса, кейин у доимо шундай ҳолатда 
ишлайверади.