Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги гулистон Давлат университети «Умумий физика» кафедраси

4. Доимий ток двигателининг ишлаш доимийси.
Агар чўткаларга ўзгармас ток келтирилса ротор чулғамлари бўйлаб ток оқа бошлайди. Бу токнинг магнит майдони билан статорнинг доимий магнит майдони таъсирлашиб, Ампер қонунига кўра симга В ва га перпендикуляр бўлган куч юзага келади.


В N

келаётган
F I






F





кетаётган ток
В




F

S
Бу куч йўналиши чап қўл қоидаси билан аниқланади.

Пастдан-чапга қараб, юкоридан-ўнгга қараб йўналган. Натижада ўрамга жуфт куч таъсир этади. Унинг моменти М - ўрамни соат стрелкаси йўналишида айлантиради.
Мустақил иш топшириқлари

1. 
   Доимий ток электр двигателнинг тузилиши ва ишлаш принципи.
   
2. 
   Доимий ток электр генераторининг тузилиши ва ишлаш принципи.
   
3. 
   Доимий ток генератори чулғамида Э. Ю. К. нинг ҳосил бўлишининг физикавий асослари.
   

6.2 Иккинчи асосий савол:
Доимий ток машиналарининг асосий характеристикалари ва уларнинг турлари.
Дарснинг мақсади:
Доимий ток машиналарининг асосий характеристикалари ва уларни турлари тўғрисида маълумот берилади.
Идентив укув мақсадлари:
1. Доимий ток генераторларининг ротори ўрамида ҳосил бўладиган Э. Ю. К. формуласини ўрганади.
2. Доимий ток двигатели учун электромагнит момент формуласи билан танишади.
3. Доимий ток машиналарининг характеристикалари ва турлари тўғрисида маълумот олади.


Иккинчи асосий саволнинг баёни:
1. Электр юритувчи кучнинг ҳосил қилиниши.
Роторнинг битта ўрами (чулғами) да ҳосил бўлган Э. Ю. К.

Бу Э. Ю. К. нинг ярим давридаги уртача қуйидаги.

- сим ўзунлиги
- магнит майдон индукцияси.
- симнинг ҳаракат тезлиги
- магнит оқими, 1 та қутбники.

Битта қутбга тўғри келган ротор айланаси ўзунлиги қутб бўлинмаси дейилади ва билан белгилади.

Ўлчов бирлиги , мин, сек, град, рад .... бўлиши мумкин.
Агар чулғам та симдан иборат бўлса

2а-чулғамдаги параллел тармоклар сони.
Маълумки
( )

Шунингдек

D - ротор диаметри.
- ротор айлана частатаси.
2P- қутблар сони
Натижада
Берк машина учун ва

Шундай қилиб, ротор чулғамидаги Э. Ю. К. унинг айлана частотасига ва асосий магнит қутбларидаги магнит оқими катталигига тўғри пропорционалдир.

С-га Э.Ю.К. нинг конструктив коэффициенти деб аталади.