Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги гулистон Давлат университети «Умумий физика» кафедраси

3. Трансформаторнинг ишлаш принципи.
Ўзгарувчан кучланиш U₁ тасирида 1 чулғамдан I ток ўтади. Бу ток ўзгарувчан I·n₁ магнит юритувчи кучни хосил қилади. Бу куч тасирида ўзгарувчан магнит оқими Ф юзага келади. Трансформаторнинг магнит ўтказгич стерженида ёпиқ магнит оқими хосил бўлади.
Агар ток синусоидали бўлса магнит оқими хам синусоидал бўлади. Магнит оқими

Бу оқим 1 чулғамда ўзиндукция ЭЮК ни юзага келтиради. У чулғам ўрамлари сонига ва магнит оқимини ўзгариш тезлигига пропорционал.

1 чулғамдаги ЭЮК амплитудаси магнит оқими амплитуда қиймати дан фаза бўйича орқада қолади. Синусоидал магнит оқими II чулғамда ўзаро индукция ЭЮК ни хосил қилади.





ЭЮК хам Ф дан фаза бўйича га орқага қолади; яъни билан фазаси бир хил. Бу табиий чунки улар битта магнит оқими билан юзага келтирилади. Шунингдек частотаси хам бир хил. Фақат чулғамлардаги ўрамлар сони хар хил. Демак, ва бир-биридан чулғамлар сонига қараб фарқ қилади.

катталик трансформация коэффициенти дейилади.
К>1 ёки K<1 бўлиши мумкин.
Агар n₂>n₁ бўлса, кучайтирувчи
n₂1 бўлса, пасайтирувчи.
5.2.1.5. Савол бўйича топшириқлар:
1. Трансформатор деб қандай курилмага айтилади?
2. Трансформатор қандай мақсадларда ишлатилади?
3.Ишлатишга қараб трансформаторлар қандай хилларга булинади?
4. Трансформаторда қандай чулғамлар бор?
5.Трансформатор узаги нима учун алохида пўлат вараклардан ясалади?
А) ихчам бўлсин учун, В) магнит майдинини ошириш учун, С) уюрма токларини камайтириш учун, Д) магнит исрофини камайтириш учун, Е) исиб кетмаслиги учун.
6. Биринчи чулғамни сони п ва иккинчисини п бўлган трансфоорматор қандай холда кучайтирувчи бўлади?
А) n₁ >n₂ ва K<1 бўлса,
В) n₁2 ва K>1бўлса,
С) n₂>n₁ ва K<1 бўлса,
Д) n₂>n₁ ва К>1 бўлса,