Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги гулистон Давлат университети «Умумий физика» кафедраси

Савол бўйича топшириқлар:
1. Генератор чулғамларини истеъмолчиларга учбурчак усулида улаш схемасини чизинг.
2.Учбурчак усулида уланганда тармоқ ток токлари билан фаза токлари орасидаги боғланишларни ҳисоблаш.
3. Генератор чулғамлари ва истеъмолчини учбурчак усулида улашнинг афзалликлари.
4.4. Туртинчи асосий савол: Уч фазали ток қуввати.


Асосий саволнинг мақсади: Уч фазали ток занжиридаги актив, реактив ва тўла қувватлар тўғрисида маълумот берилади ҳамда уч фазали системани юлдуз усулидан учбурчак усулига ўтказиб улаш ўргатилади.
Идентив укув мақсадлари.
1. Уч фазали ток занжиридаги қувватни ҳисоблашни билиб олади.
2. Истеъмолчини юлдуз усулидан учбурчак усулига ўтказиб улаш усулини ўрганади.
Асосий саволнинг баёни.
Уч фазали ток занжирларини текширишда бир фазали ток занжирларидек, актив, реактив ва тўла қувват тушунчаларидан фойдаланамиз.
Бир фазали ўзгарувчан токнинг актив қуввати қуйидаги формула асосида ҳисобланар эди

Бундан ва ток ва кучланишни фаза қийматлари; -улар орасидаги фазалар силжиш бурчаги.
Агар уч фазали ток системасидаги юкламалар бир хил бўлса, юкламалар истеъмол қилаётган қувват бир хил бўлади. Шунинг учун уч фазадаги қувват
( 31)
бўлади.
Фараз қилайлик, уч фазали ток система юлдуз усулида уланган бўлсин. Бундай улашда линия ва фаза токи, линия ва фаза кучланиши орасида қуйидаги муносабат мавжуд:
;
Бу муносабатларни юкоридаги (31) ифодага куйиб, уч фазадаги қувватни топамиз.
(32)
Уч фазали ток системаси юлдуз усулида уланганда актив қувват:
(33)
Тўла қувват эса

Уч фазали ток системаси учбурчак усулида уланган бўлса,
; (34)
(34) га асосан (31) дан учбурчак усулида уланганда актив қувват
( 35)
ва тўла қувват ҳосил қилинади:
( 36)
Демак, уч фазали ток системаси юлдуз ва учбурчак усулида уланганда ток қуввати бир хил бўлар экан. Шундай қилиб, уч фазали ток системасидаги актив ва тўла қувватларни қуйидаги формулалардан ҳисобланади:
;
бу ерда ва -ток ва кучланишнинг линия қийматлари. Бу формулалар системадаги юкламалар тенг бўлганда ўринли бўлади.