Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти «электр техникаси, электр механикаси ва электр технологияси»

Ўзгарувчан ток чўлғамларининг бош ва тарқалиш индуктивлари қаршиликлари

Ўзгарувчан ток чўлғамларида индукцияланган э.ю.к. индуктив қаршилик орқали ифодаланади. Умумий холда э.ю.к. Е=xI ўзгарувчан ток чўлғмларидаги э.ю.к.

E= (3.10)
ифодадаги магнит оқим Ф нинг қийматини олдинги мавзудаги ифодадан аниқлаб қўйсак.
(3.11)

Б у ифодадан индуктив қаршилик

(3.12)

бу индуктивлик магнит оқимининг биринчи гармониксига таалуқли бўлганлиги сабабли, уни бош индуктив қаршилик дейилади ва унга «Б» индекси қўйилади. Худди шундай машинанинг иккинчи чўлғами учун ҳам ёзиш мумкин, бунинг учун индуктив қаршиликнинг индексига «2» қўйиш керак.
Тарқалиш магнит майдони ҳам тарқалиш э.ю.к. ни ҳосил қилади. Тарқалиш э.ю.к. ҳам тарқалиш индуктив қаршилиги билан ифодаланади. Тарқалиш магнит майдонинг катталиги машинанинг қисмларни ўтказувчанлиги билан аниқланади. Қисмларни ўтказувчанликлари уларнинг геометрик ўлчамларига боғлиқ бўлиб, тажрибалар натижасига асосан тузилган ифодалар ёрдамида аниқланади.
Тарқалиш индуктив қаршилиги
X (3.13)
бу ерда лар – пазнинг, каронканинг, оғма пазнинг, чўлғамининг паздан ташқарисидаги майдон ўтказувчанлик, ва дифференциал ўтказувчанлик дейилади. Тарқалиш индуктив қаршилиги кўпинча X_,080,35 га тенг бўлиб унинг катталиги машинанинг совутиш тизимига боғлиқ.
Назорат саволлари.

1.Магнит майдоннинг ташкил этувчиларини тушунтириб беринг?

2.Магнит юритувчи куч деганда нимани тушунасиз?
3.Ҳаво бўшлиғидаги магнит майдон магнит ўзакларнинг пазларига боғлиқ бўладими?
4. Бош индуктив қаршиликни ифодасини келтириб чиқаринг.
5.Тарқалиш магнит оқими қандай ташкил этувчилардан иборат?
6.Тарқалиш индуктив қаршилигининг ташкил этувчиларини тушунтириб беринг.


Тавсия этилган адабиётлар.

1. 
   А.И. Вольдек. « Электрические машины». Энергия, 1974. бетлар 403-410
   
2. 
   У.Иброҳимов. « Электр машиналари » Ўқитувчи. 1972. бетлар 107-115
   
3. 
   Камолов Н.К. Маъруза матнлари. Фарғона 2004 йил. 15-20 бетлар