Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти «электр техникаси, электр механикаси ва электр технологияси»

Назорат саволлари

1.Ўзгарувчан ток машиналарининг қўлланилиши.

2.Асинхрон машинанинг асосий элементларини характерланг.
3.Нима учун статор ва роторнинг магнит ўзаклари юпқа пўлат пластинкаларидан йиғилади
4.Сирпаниш нима ва у қандай аниқланади?
5.Асинхрон машинанинг иш режимларини тушунтириб беринг.


Тавсия этилган адабиётлар.

1. 
   А.И. Вольдек. « Электрические машины». Энергия, 1974. бетлар 357-366
   
2. 
   У.Иброҳимов. « Электр машиналари » Ўқитувчи. 1972. бетлар 87-99
   
3. 
   Камолов Н. К. Маъруза матнлари. Фарғона 2004 йил. 5-15 бетлар
   

2-МАЪРУЗА
ЎЗГАРУВЧАН ТОК МАШИНАЛАРИНГ ЧЎЛҒАМЛАРИДА ҲОСИЛ
БЎЛГАН ЭЛЕКТР ЮРИТУВЧИ КУЧ ВА УНИНГ ШАКЛИНИ ЯХШИЛАШ УСУЛЛАРИ


Режа:
1.Ўзгарувчан ток машиналарининг чўлғамлари ва уларнинг турлари.
2.Ўзгарувчан ток чулғамларининг электр юритувчи кучи.
3.Ўзгарувчан ток чулғамларининг электр юритувчи кучларини шаклини яхшилаш усуллари.


Таянч сўз ва иборалар: номинал қувват, кучланиш, механик, электрик, чидамлилик, тўлқинсимон, аралаш, секция, қадам, қутб бўлинмаси, концентрик, шаблонли, қисқа туташтирилган, магнит юритувчи куч, асосий гармоника, тўғри бурчакли, кўп фазали магнит ўткзувчанлик, магнитловчи ток, магнит синдирувчанлик, ҳаво бўшлиғи, бош индуктив қаршилик, тарқалиш индуктив қаршилик, қисқартириш коэффициенти, огмалик коэффициенти, тарқалиш коэффициенти, чулгам коэффициенти


Ўзгарувчан ток чўлғамларининг электр юритувчи кучи

Ў згарувчан ток машиналарини лойиҳалашда уларнинг чўлғамларида индукцияланадиган электр юритувчи куч синусидал қонун бўйича ўзгаришини таъминлаш тадбирлари бажарилади. Агар электр юритувчи кучни (эюк) айланувчи магнит майдон индукциялаётган бўлса, у холда магнит майдонни ҳаво бўшлигида синусоидал тарқалишини таъминлаш керак. Магнит майдонни тўла синусоидал шаклида тарқалишини таъминлаш мураккаб бўлганлиги туфайли унинг кўринишини синусоидал шаклга яқинлаштиришга конструктив характердаги тадбирлар бажарилади. Масалан, аён қутбли синхрон машинанинг қўзғатиш чўлғамининг магнит майдонини яхшилаш учун қутб ўзаклари тагидаги ҳаво бўшлиғи нотеккис қилиб қутб ўзагининг четларидаги ҳаво бўшлиги δ_ч ўртасидаги δ га нисбатан анча катта қилинади, кўпинча δ_ч/δ=12. Қутб бўлинмасининг коэффициенти _δ=b_р/τ=0,600,75 га тенг қилиб тайёрланади юқорида бажарилган тадбирлар (2.1-расм) ҳам майдоннинг таркибида биринчи гармоника (=1) билан бирга

қ
Расм-2.1 Аён қутбли синхрон машинанинг ҳосил қилган магнит майдон


ўзғатиш чўлғами бошқа тоқ гармоникалар мавжуд бўлмаслигини таъминлай олмайди. Биринчи асосий гармоникадан ташқари бошқа ток гармоникаларнинг
тартиблари ортиб бориши билан уларнинг амплитуда
лари камайиб беради.