Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети география кафедраси

6-Мавзу Тиббий географик тадқиқотлар


Тиббий географик тадқиқотлар: Айниқса янгидан ўзлаштирилаётган ерларнинг таббий- географик башоратини тузиш муаммолари билан шуғулланади. Географик тадқиқотларининг бу соҳаси маҳаллий географик шароит билан боғлиқ бўлган вабо, туляремия, энцефалит, буқоқ касалликларининг тарқалиш қонуниятларини ўрганишда катта мувоффақиятларга эришди ва ҳозирги вақтда Ўрта Осиё давлатлари ва Қозоғистонда тез ривожланиб бормоқда.
Табиий шароитни инсон саломатлигига таъсири: Табиий шароит қанчалик қулай бўлса, ундай жойлардан рекреация мақсадларида фойдаланиш мумкин. (Масалан, Шоҳимардон, Ёрдон, Арсиф, Саткак ва бошқ.)
Атроф-муҳит таркибидаги оғир металлар миқдорини ортиб кетишининг инсон саломатлигига таъсири.
Саноат корхоналари, транспортдан чиқадиган токсик газлар, оғир метал зарралари атмосферага кўтарилиб, улар ҳар хил йўллар билан инсонга ва барча тирик организмлар таркибига ўтади ва ҳар хил касалликларни келтириб чиқаради. Масалан, Фарғона водийсини жанубида ҳамда Наманган вилоятининг Поп тумани ҳудудида радиактив металлар билан ифлосланиш мавжуд, уларни миқдори сувда, атмосферада, меваларда, илдизмевалар таркибида мавжуд. Буларни истеъмол қилиш оқибатида ўзига хос касалликлар келиб чиқади.
4.Экологик мувозанат ва унинг бузилиши.
Табиатда барча табиат компонентлари ва улар ташкил этган комплекслари бир-бири билан ўзаро мувозанатда бўлади. Ҳар бир ҳудудда релъеф, ер ости ва ер усти сувлари, иқлим, тупроқ, ўсимлик олами ва ҳайвонот дунёси ўзаро алоқада, боғлиқликда мавжуд бўлади ва ривожланади.
Экологик мувозанат-инсон ўсимлик ва ҳайвонлар учун зарур бўлган табиий шароит мувозанати. Экологик мувозанат ўн минглаб йиллар давомида таркиб топган ва табиий ҳолда жуда секин ўзгариб боради.
Лекин инсоннинг табиатга турли таъсирлари оқибатида экологик мувозанат ер юзининг турли жойларида ўзгариб боряпди ва кўпинча ёмон томонга ўзгаряпди. Бунга ҳаво, сув, тупроқнинг ифлосланаётгани сабаб бўлмоқда.
Мисол: Эрозияга учраган ва шўрлашган ерлар: (% ҳисобида) 1-жадвал

№