Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети география кафедраси

15-Амалий машғулот: Ўзбекистонда ташкил этилган қўшма корхоналар


Мақсад:Талабаларга республикамизда ташкил этилган қўшма корхоналар ҳақида умумий маҳлумотлар бериш
Топшириқ:Қўшимча материаллар асосида Ўзбекистон Республикасида шу кунгача ташкил этилган қўшма корхоналарни аниқланг ва конспект дафтарига ёзинг.
Қўшма корхона- бошқа мамлакатлар фирмалари иштирокида бунёд қилинган, ташкилий жиҳатдан ягона юридик шахс сифатида расмийлаштирилган корхона. Қўшма корхона ўзаро манфаатдорлик негизида, ҳукуматлараро шартномалар асосида ташкил қилиниб, ишлаб чиқариш, илмий- ишлаб чиқариш, илмий-техника вазифаларини ечишга қаратилади. Таҳсисчиларнинг ўз мулкларини бирлаштириш ва бадаллари ҳисобига Қўшма корхонанинг молиявий фонди яратилади. Қўшма корхона саноат, қишлоқ хўжалиги, қурилиш, транспорт, савдо. фан ва миллий иқтисодиётнинг бошқа соҳаларида ташкил этилиши мумкин. Қўшма корхона, асосан, чет эл техникаси, технологияси, инвестицияси асосида барпо этилиб, маҳаллий хом ашё ва ишчи кучи ҳисобига ишлайди, ўз мустақил балансига эга бўлади, тўлиқ хўжалик ҳисоби асосида фаолият олиб боради. Қўшма корхонанинг чет эллик таҳсисчиси даромад ҳиссасини ўз мамлакатига олиб чиқиб кетиш (ўтка-зиш) ҳуқуқига эга бўлади.
Ўзбекистонда, асосан, мустақилликдан кейин Корея Республикаси, АҚШ, Хитой, Италия, Туркия, Покистон, Германия, Россия, Украина, Буюк Британия ва б. бир қатор давлатлар компаниялари ва фирмалари билан ҳамкорликда қўшма корхоналар ишга туширилди. Автомобилсозликда «Ўз ДЭУавто» Ўзбекистонкорея, «СамКоч-авто» Ўзбекистон-Туркия, олтин саноатида «Зарафшон-Ньюмонт» Ўзбекистон-Америка, «ЎзБАТ» Ўзбекистон-Буюк Британия, «Совпла-ститал» Ўзбекистон-Италия, телекамуникация корхоналари ва б. жуда кўп Қўшма корхона фаолият кўрсатмоқда. 2002 йилда чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналар экспорти ҳажми Ўзбекистон Республикаси умумий экспорт ҳажмининг19,8% ни (443,0 млн. АҚШ доллари) ва импорт республика умумий импорти ҳажмининг 26% ни (704,8 млн. АҚШ доллари) ташкил этди. Ўзбекистонда 2004 й. 1 январь ҳолатига кўра чет эл инвестициялари иштирокидаги 3539 корхона рўйхатга олинган бўлиб, уларнинг 62,4% фаолият юритди

Фойдаланиладиган адабиётлар

1.Солиев А., Қаршибоева Л. Иқтисодий географиянинг назарий ва амалий масалалари.-Т.: Зиё, 1999.
2.Бабурин В.А., Мазурин Ю.Л. Географические основы управления.-М.: Дело, 2000.
3.Ўзбекистон миллий энциклопедияси (қ) ҳарфи«Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, ТОШКЕНТ:, 2004.