Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона политехника институти

Товушдан сақловчи қават – товушни ўтишини йўқотади.
Сувдан ъимоя қават – пол элементларига сув ва бошқа суюқликлар ўтишини олдини олади. Ўқитувчи юқоридан тушадиган оқин сувни ёки пастдан ўтадиган грунт сувини тўсиши мумкин.



Расм 5.8.1. Пол конструкциялари схемалари.
а- бевосита грунт устидаги пол; I–бўшлиқсиз; II – бўшлиқли; б- ораёпма устидаги пол; I–бўшлиқсиз; II– ъаво бўшлиқли; 1- ёпма қопламали пол; 2- худди шундай донали ва тахта поллар; 3- бўшлиқ; 4- сувдан ъимоя қатлам; 5- тўшама қатлам; 6- грунт сувидан ъимоялаш қатлами; 7- грунт асос; 8- цемент-қумли қатлам; 9- ораёпма товуш ва иссиқдан сақлаш қавати; 10- товушдан сақловчи орақават; 11- ораёпма; 12- ёғоч лага; 13- ёғоч оратахтача; 14- икки қават қорақоғоз; 15- бетон ёки ғишт устунча.

Поллар одатда ёппа ашё материали билан номланади:

Қуйма поллар - бетон, асфалpтбетон; цемент – қумли, терроцали, мозаикали, ксилолитли, металл цементли, полимерцементбетонли;
Ўрама ашёли поллар – линолеумли, релинли, синтетик қопламали, поливинхлорид пардали;
Ёғочдан – тахта, паркет, плитали;
Донадор ашёлардан – сопол, полимерцемент, мозоикали плиткали ва гилам мозаикаси.


5.8.1. Қуйма поллар қуйиш


Қуйма пол қопламасини қуйиш – жамоат ва маoмурий бинолар кириш хоналари, савдо дўконлари, овқатланиш шаъобчалари шунингдек, автомобил ёки электр кар харакатланадиган саноат бинолари ёрдамчи хоналарида амалга оширилади.
Бетон ва мозаикали қопламалар – йириклиги 5…15 мм бўлган тоғ жинсларидан йирик тўлдирувчили, қум ва тамғаси М 400 бўлган портландцементдан тайёрланган бетон қоришмасидан иборатдир.
Бундай бетон қоришмаси қўзғолувчанлиги стандарт конус чўкишини 10 см гача ташкил қилиши, цемент-қумли қоплама қопланадиган бўлса стандарт конусни 25….30 мм ботишига тенг қоришма бўлиши зарур. Бетон синфи лойиъа бўйича олинади, аммо В 15 дан кам бўлмаслиги зарур.
Одатда қуйма бетон поллар бир қават, қалинлиги 30…..50 мм, мозаикали ва цемент поллар эса икки қават: остки 25…30 мм ва қоплама 15….20 мм қалинликда қопланади.
Қоплама ъосил қилиш учун асос чангдан ва бетон қоришмалари қотган бўлаклардан тозаланди, қопламани асосга яхши ёпишишини таoминлаш мақсадида сув сепилади ва цемент сути билан асос грунтланади. Мозаикали полда зарур гул ъосил қилиш учун ъамда чўкиш деформациясини олдини олиш учун тўшама қават устида шиша, латун, мис бўлакчаларида махсус тўсиқчадан гул солиб, ичи навбатма навбат қуйиб тўлдирилади (расм 5.8.2).
Ушбу тўсиқчалар нишон вазифасини ўтайди. Бетон ва цемент қоришмалар эни 3,5 метргача йўналтирувчи чорқирра ғўла билан чегараланган йўлак тарзида қуйилади. Бетон, мозаика ва цемент юзалар металл андава билан сувалади. Суваш цемент қотгунга қадар амалга оширилиш зарур. Бетон зарур мустаъкамлигини олгач, силлиқловчи машина ёрдамида силлиқланади. Цемент қумли қоплама цемент қотгунга қадар устига қуруқ цемент сепиб устини металл андава билан силлиқлаш орқали текисланади.

Расм 5.8.2. Гулли мозаика қопламали поллар
1-тўшама қават; 2- ора қават; 3- тўсиқчалар; 4- мозаик қоплама.