Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

Нафлилик ва кейинги қўшилган миқдор нафлилиги
1 
назарияларининг 
дастлабки 
ғоялари XVIII аср оҳирларида пайдо бўлиб, унинг асосчиларидан бири Кондильяк ва 
Галиани деган иқтисодчилар эди. Кейинчалик унинг нисбатан ривожлантирилган ғоялари 
кейинги қўшилган миқдор нафлилиги” деган ғоя эди. Бу ғоянинг асосчилари австрия
мактаби вакиллари К.Менгер (1840-1921), Ф.Визер (1851-1926), Е.Бем-Баверк (1851-1914) ва 
бошқалар ҳисобланади. Мазкур назарияга кўра, кишилар томонидан жуда хилма-хил моддий 
ва маънавий неъматлар (ҳамда хизматлар) уларни ишлаб чиқаришга ижтимоий зарурий 
меҳнат сарфланганлиги учун эмас, балки ушбу неъматлар нафлиликка эга бўлганлиги учун 
қадрланади. 
Бу назария тарафдорлари нафлиликнинг 
икки турини ажратиб кўрсатиш зарур деб 
ҳисоблайдилар: 
а) 
абстракт 
ёки 
умумий 
нафлилик, яъни неъматларнинг кишилар бирон- 
бир эҳтиёжларини қондириш лаёқати; б) аниқ 
нафлилик, 
бу 
неъмат 
мазкур 
нусхаси 
фойдалилигининг субъектив нархини билдиради. 
Бу субъектив нарх икки омилга боғлиқ: мазкур 
неъматнинг мавжуд заҳираси ва унга бўлган 
эҳтиёжнинг тўйинганлик даражаси. Кейинги 
1
«Кейинги қўшилган миқдор нафлилиги» атамасини қўллашда муаллифлар томонидан кўплаб мулоҳазаларга 
борилди. Сабаби – бугунги кунда иқтисодий адабиётларда бу атаманинг турли вариантлари («меъёрий 
нафлилик», «меъёрий фойдалилик», «чегаравий нафлилик», «чегаравий фойдалилик» ва ҳ.к. ) қўлланиб 
келмоқда. Бироқ, бу атамалар луғавий таржима сифатида ўринли қўлланилган бўлсада, мазкур тушунчанинг 
ҳақиқий мазмунини ифодалай олмайди. «Кейинги қўшилган миқдор нафлилиги» атамаси эса бу мазмунга 
кўпроқ мос тушади. Бобнинг баён этилишини осонлаштириш мақсадида кейинги ўринлардақўлланилувчи 
«сўнгги қўшилган миқдор нафлилиги», «қўшилган миқдор нафлилиги», «кейинги қўшилган нафлилик» каби 
иборалар бир хил маъно касб этади. 

---