Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

а) ўсиб борувчи иқтисодиёт 
 
 
Ялпи 
инвестициялар 
Йилбошига 
ЯММнингйилликҳажми 
Йилохирига 
б) турғун иқтисодиёт 
 
Ялпи 
инвестициялар 
Йилбошига 
ЯММнингйилликҳажми 
Йилохирига 
в) қисқараётган иқтисодиёт 
 
Ялпи 
инвестициялар 
Йилбошига 
ЯММнингйилликҳажми 
Йилохирига 
16.3-расм. Ялпи инвестиция ҳамда амортизация нисбати ўзгаришининг иқтисодиётга 
таъсири 
Капитал ҳажми 
Амортизация 
Истеъмол ва давлат 
сарфлари 
ҳажми 
Истеъмол ва давлат 
сарфлари 
Амортизация 
 
Капитал 
Соф инвестициялар 
Истеъмол ва давлат 
сарфлари 
Амортизация 

---

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
176 
 
Расмдан кўринадики, ялпи инвестициялар таркибида соф инвестициялар ҳажмининг 
аҳамиятли даражада бўлиши йил охирида капитал ҳажмининг ўсишига ҳамда, пировардида 
иқтисодиётнинг ўсишига олиб келади. Турғун иқтисодиёт шароитида эса ялпи
инвестициялар фақат амортизация ажратмалари, яъни истеъмол қилинган капитални қоплаш 
фонди ҳажмига тенг бўлиб, йил охирида капитал миқдори ўзгармайқолади. 
Ялпи инвестицияларнинг истеъмол қилинган капитални қоплаш фонди ҳажмидан ҳам 
оз бўлиши йил охирида капитал миқдорининг қисқаришига ва бунинг оқибатида, иқтисодиёт 
кўрсаткичларининг пасайиб кетишига олибкелади. 
Жамғарма ва инвестиция ўртасидаги макроиқтисодий мувозанатга эришиш барқарор 
иқтисодий ўсишнинг шарти ҳисобланади. Бироқ, бумувозанатга эришиш доимо осон 
кечавермайди. Бунга сабаб инвестиция даражаси ҳамда жамғарма даражасининг бошқа- 
бошқа жараён ва ҳолатларга боғлиқлиги ҳисобланади. 
Инвестиция ва жамғарма ўртасидаги мувозанатни таъминлаш борасида бир қатор 
назарий қарашлар фарқланади. Бу борада энг аввало классик иқтисодчиларнингқарашларини 
кўрибчиқамиз.