Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

Даромад ҳажмининг ўзгариши натижасида истеъмол сарфлари ҳажмининг 
ўзгариши даражаси истеъмолга кейинги қўшилган мойиллик (ИҚМ) дейилади, 
яъни: 
ИКМ 
= 
Истеъмолдаги ўзгариш 
 
Даромаддаги ўзгариш 
.
 
Даромад ҳажмининг ўзгариши натижасида жамғарма ҳажмининг ўзгариши 
даражаси жамғармага кейинги қўшилган мойиллик (ЖҚМ) дейилади
, яъни: 
ЖКМ 
= 
Жамгармадаги ўзгариш 
=
S 
 
Даромаддагиўзгариш 

Y
.
E
2
Y 
Y
1
B 
S=S(Y) 
E
0

---

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
173 
Демак, соф даромаднинг ўсган қисми ҳам ё истеъмолга, ёки жамғармага сарфланади. Бу 
сарфланган қисмлар ўртасидаги нисбат ўзгарган тақдирда ҳам уларнинг умумий йиғиндиси 
1га тенг бўлади, яъни: 

C 
+
S 

Y 

Y 
=
1,0. 
Иқтисодиётнинг барқарор ривожланиши, тадбиркорлик фаолиятининг самарали амалга 
ошишида жамғариш жараёнларининг аҳамияти беқиёсдир. Шунга кўра, жамғаришнинг 
моҳияти, унинг омиллари ва самарадорлиги кўрсаткичларини алоҳида кўриб чиқиш мақсадга 
мувофиқ ҳисобланади. 
16.2.
 
Жамғаришнинг моҳияти, омиллари васамарадорлиги 
 
Жамғариш иқтисодиётдаги ялпи сарфларнинг таркибий қисмларидан бири ҳисобланиб, 
инвестицион тавсифдаги товарларга талаб даражасини белгилаб беради. Инвестициялар 
жамғаришнинг амалда намоён бўлиш шакли бўлганлиги сабабли дастлаб, таҳлилни 
жамғаришнинг моҳияти, омиллари ва самарадорлигини назарий жиҳатдан асослаш билан 
бошлаймиз.