Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро мухандислик технология институти

 
Колонкали хроматографияда колонканинг самарадорлиги назарий 
тарелкалар сони 
п 
орқали аниқланади, 
R
f
қийматини 
п 
қийматлари билан 
боғлаш мумкин, бу ҳолда:
n
R
R
R
R
k
x
f
x
f
x
f
x
f
f
2
2
1
1
2
1
1
1



бўлади. 
Бунда: 
R
f1x1
ва 
R
f1x2
-ажратилувчи аралашмадаги икки қўшни 
компонентлар ҳаракатчанликларининг қийматлари; k
f
-юпқа қатламда 
ажратиш коэффициенти: у аралашмадаги икки қўшни компонентнинг 
ажралиш даражасини кўрсатади. Агар 
R
f1x1=
 R
f1x2
бўлса, унда 
k
f
= 0
бўлади. 
Назарий тарелкалар сони 
п 
ЮҚХ усули билан аниқланиши мумкин. 
Бунинг учун айни модданинг старт чизиғидан шу модда зонасинигача 
ҳосил қилган доғнинг қуйи чегарасигача бўлган масофа 
l
п
ни ўлчаш ва шу 
доғнинг қуйи чегарасидан юқори чегарасигача бўлган масофа 
l
п-
в
ни ўлчаш 
керак.Бунда назарий тарелкалар сони 
п 
қуйидаги тенгламадан аниқланади:










2
ln
ln
16
в
n
Назарий таҳлил 
R
f
нинг қиймати кичкина бўлганида ва таҳлил вақти 
қисқартирилганда сорбентдаги модда зонасининг ювилиб кетиши 
максимал бўлишини, демак, модда концентрацияси максимал бўлишини ва 
таҳлилнинг сезгирлиги ортишини кўрсатади. Юпқа қатламдаги донача 
диаметрининг кичрайиши таҳлил вақтининг чўзилишига олиб келади ва 
диффузион ювилиб кетишини кучайтиради. 
Ҳозирги вақтда ЮҚХ аналитик кимёнинг муҳим усулларидан бири 
ҳисобланади. У мураккаб аралашмаларни таҳлил қилишда тенги йўқ 
усулдир. Бажариш услуби ва ишлатилувчн асбоблари жиҳатидан содда, 
тезкор бўлиб, таҳлил қилиш учун модда кўп миқдорда талаб этилмайди.[5] 

---

104