Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро мухандислик технология институти

(К
тақс.
)
бўлади. Бу константа маълум бир шаклдаги модданинг қўзғалмас 
фазадаги мувозанат концентрациясининг 
(С
1
)
модданинг ҳаракатчан 
фазадаги концентрациясига 
(С
2
)
нисбатидан иборат;
К
тақс 
= С
1
/ С
2
 

---

99 
Хроматографияда аниқланувчи модда иккала фазада ҳам бўлиши 
мумкин. Бу ҳолда тақсимланиш коэффициенти 
К
D
аниқланувчи модда А 
нинг мувозанат ҳолатида фазалар орасида тақсимланишини белгилайди ва 
қуйидаги ифодаловчи коэффициентдан фойдаланилади:
K
D
= C
А қўзғ.
 / С 
А ҳар. 
бунда 
С
Ақўзғ
ва 
С
Аҳар
турли шакллардаги А модданинг (миқдорининг) 
тегишлича қўзғалмас ва ҳаракатчан фазалардаги умумий таҳлилий 
концентрацияси. Тақсимланиш коэффициенти аниқланувчи модда 
табиатига, қўзғалмас ва ҳаракатчан фазалар табиатига, ҳароратга, рН га, 
суюқлик хроматографиясида эса эритманинг концентрацияси ва ион 
кучига боғлиқ бўлади. 
Айни 
модда 
зонасининг 
ҳаракатланиш 
(силжиш) 
тезлиги 
тақсимланиш коэффициенти К
D
га тескари мутаносибдир. К
D
нинг қиймати 
катта бўлганда модданинг кўпроқ қисми ҳаракатсиз фазада бўлиб, жуда 
секин силжийди. К
D
кичик бўлганида модда колонка бўйлаб ҳаракатчан 
фаза билан бирга тез ҳаракатланади. К
D
қиймати турлича бўлган ҳар қандай 
иккита модда турли тезлик билан ҳаракатланади ва бу хроматографик 
ажратиш усулининг асосий омили ҳисобланади.