Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология институти

3. Дидактик воситалар ва материаллар.
Касб-хунар коллежлари ўқувчиларининг мустақил ва ижодий ишлаш 
фаолиятларини ривожлантириш учун шароитлар яратиш, ўқув-услубий 
адабиѐтлар ва дидактик материаллар билан таъминлаш жуда муҳим. 
Ўқув-дидактик материалларга ўқитилиши ва ўрганилиши лозим бўлган 
билимларни берувчи ҳар қандай ахборот ташувчилар тушунилади. Махсус 
фанлар бўйича ўқув-дидактик материаллар сифатида назарий дарсларда 
матнли - визуал воситалардан, амалий машғулотларда курс материаллари, 
услубий қўлланмалар, жадваллар, жиҳоз ѐки асбобни ишлатиш бўйича 
кўрсатмалар кабилардан фойдаланилади. 
Ўқувчиларнинг мустақил ва ижодий фаолиятларини ривожлан-
тиришда электрон таълим ресурсларидан максимал фойдаланиш муҳим 
аҳамиятга эга. Ўқув ва дидактик материалларга қўшимча тарзда тасвирий-
визуал воситалар (фотосуратлар, расмлар, чизмалар, графиклар . . .) ҳам 
киради. Улар умумий ва кенг қамровли тасаввурларни вужудга келтиришни 
осонлаштиради. Шунингдек, тасвирий тасаввурларни шакллантирадиган 
аудио-визуал воситалар технологик жараѐнлар ва функциялар тўғрисидаги 
кенг қамровли реал тасаввурларни вужудга келтиради. 
Предмет воситалари тасвир ва матнларни ѐзиб олиш ва сақлаш 
имконини беради. Уларга доска, флипчарт, кодоскоп (проектор) камера ва 
компьютерлар киради. 
Иш соҳасига тегишли асл нарсалар яъни маҳсулотлар, жиҳозлар ва 
асбоблар назарий дарс ѐки амалий машғулот пайтида дидактик функцияга эга 
бўлса, ўқув воситаси сифатида қўлланилиши мумкин. 
Ушбу воситалардан фойдаланишда уларни муайян мақсад соҳа ва 
усулларга мос ҳолда танлаш муҳим ўрин тутади. Ўқитувчи ўқув ва 

---

49 
кўрсатмали воситаларни ишлата олишни, улардан мақсадга мувофиқ ва 
оқилона тарзда фойдаланишни билиши керак. Техник воситалардан 
фойдаланилаѐтганда юзага келадиган техник муаммоларни мустақил ҳал 
қила олиши керак. 
Ўқув материаллари бир пайтнинг ўзида дидактик материаллар 
сифатида, яъни ўқитиш ва ўрганиш учун ишлатилади. Агар ўқув ва дидактик 
материаллар етарли бўлмаса, у ҳолда ўқитувчи томонидан уларнинг 
танланиши ва назарий ѐки амалий машғулотлар мақсадига мослаштириб 
тайѐрланиши керак.