Ӯзбекистон республикаси олий ва ӯрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ овқат ва енгил саноат

20- расм. Узлуксиз ишлайдиган 
кўп камерали адсорбернинг 
схемаси: 
1-колонна; 2-газ тақсимловчи 
тарелкалар; 3-қуйилиш 
трубкалари; 4—тушириш 
механизми; 5-газ кирадиган 
патрубка; 6- адсорбент 
юкланадиган патрубка; 7- тоза 
газ оқими чиқадиган патрубка. 
21 –расм. Узлуксиз ишлайдиган 
ҳаракатчан қатламли 
адсорбернинг схемаси: 
I-адсорбентни совитиш секцияси; 
II- адсорбция секцияси; III-
регенерация секцияси; 1 ва 2-
тақсимловчи қурилмалар; 3-
тақсимловчи тарелка; 
4-затвор (тушириш механизми). 

---

аралашмаси патрубка 5 орқали колоннанинг пастки қисмига 
берилади ва кетма-кет газ тақсимлагичлар ёрдамида пастки 
тарелкадан юқориги тарелка томон ҳаракат қилади. Адсорбент 
заррачалари куйилиш трубалари 3 орқали, газ оқимига қарама-
қарши йўналишда, юқориги тарелкалардан пастга томон ҳаракат
қилади. Адсорбент патрубка 6 орқали қурилмага берилади ва 
тушириш механизми 4 ёрдамида қурилмадан узлуксиз чиқариб 
турилади. Тозаланган газ эса патрубка 7 ёрдамида колоннадан 
чиқарилади. 
Бу қурилмаларда газ аралашмаси унинг кўндаланг кесим юзаси 
бӯйлаб бир ҳар тақсимланади ва фазаларнинг контакт юзаси ортади. 
Натижада адсорбент заррачаларининг тўйиниш даражаси ютилаётган 
компонентга нисбатан бир хил ва максимал ютилиш сиғимига эга
бўлади.
21-расмда 
узлуксиз 
ишлайдиган 
ҳаракатчан 
қатламли 
адсорбернинг схемаси берилган. Қаттиқ жисм – газ системалари учун 
бундай қурилмалар баландлиги бўйича бир неча секцияларга 
ажратилган колонна шаклида тайёрланади. Ҳар бир секция маълум 
бир жараённи амалга ошириш учун мослаштирилади. I секция 
адсорбентни совитиш учун мӯлжалланган бўлиб, қобиқ трубали 
иссиқлик алмашгич кўринишга эга. Регенерациядан қайтган 
адсорбент заррачалари трубаларнинг ичидан ҳаракат қилади. 
Совитувчи суюқлик трубалараро бўшлиқдан ўтади.
II cекция адсорбернинг ўзи бўлиб, бу ерда асосий жараён, яъни 
газ фазасидан қаттиқ фазага бир ёки бир неча компонентнинг 
ютилиши юз беради. Адсорбент заррачалари тақсимловчи тарелка 3 
ёрдамида колоннанинг кўндаланг кесими бўйлаб сочиб берилади. Газ 
аралашмаси тақсимловчи қурилма 2 орқали II секцияга берилади, 
тозаланган газ эса тарелка 3 нинг остида жойлашган патрубка орқали 
ташқарига чиқарилади. Ушбу секцияда қаттиқ ва газ фазалари 
қарама-қарши оқимда ҳаракат қилади.
III секцияда адсорбент регенерация қилинади. Бу секция ҳам I 
секцияга ўхшаш қобиқ-трубали иссиқлик алмашгич кўринишига эга. 
Трубаларнинг ички қисмидан адсорбент заррачалари ҳаракат қилади, 
трубалараро бўшлиқдан эса иситувчи агент ўтади. Адсорбентни 
регенерация қилиш мақсадида тақсимловчи қурилма I орқали ўткир
буғ юборилади. II ва III секцияларнинг оралиғида ҳам тақсимловчи 
тарелка ӯрнатилган. Регенерацич пайтида ҳосил бўлган буғ-газ 

---

аралашмаси секциянинг юқориги қисмида жойлашган патрубка 
орқали ташқарига чиқарилади.
Регенерация қилинган адсорбент махсус затвор 4 ёрдамида 
қурилмадан туширилади. Бу затвор буғнинг қурилмадан чиқиб 
кетмаслигини ҳам таъминлайди. Сўнгра пневмотранспорт ёрдамида 
адсорбент узлуксиз равишда қурилманинг юқориги секциясига 
юбориб турилади. Пневмотранспорт адсорбент заррачаларининг 
қуришига ёрдам беради.