Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик- технология институти “кимёвий ва озиқ-овқат технологиялари” факултети

Фойдаланилган адабиётлар…………………………………………..20
Кириш

Ушбу курс иши мавзуси «Ишлаб чиқаришнинг метрологик таъминлашда ўлчаш воситаларни танлаш» ишлаб чиқариш корхоналарда метрологик таъминот, ўлчашлар бирлигини таъминлаш, маҳсулот сифатини ва техникавий даражасини оширишда катта аҳамиятга эга. Ҳозирги шароитда корхоналарнинг иқтисодий ҳолати ишлаб чиқарилаётган маҳсулотнинг сифати билан чамбарчас боғликдир, шунинг учун Республикада метрологик ишларни тўғри ташкил этиш долзарб масалалардан биридир.

Ўлчаш воситаларини тўғри танлаш ишлаб чиқаришни метрологик таъминлаш учун асосдир. Метрологик таъминотни шундай таърифлаш мумкин:
ўлчашлар бирлилигини таъминлаш ва талаб этилган аниқликка эришиш учун зарур бўлган техникавий воситалар, тартиб ва қоидаларнинг, меъёрларнинг, илмий ва ташкилий асосларнинг белгиланиши ва тадбиқ этилиши.
“Метрология ва метрологик таъминот” – ўлчашлар бирлилиги ва талаб қилинган аниқлигини таъминлаш учун зарур бўлган илмий, техник ва норматив-усулий асослар соҳаси. Халқ хўжалиги учун ушбу ихтисослик илмий ва техник муаммоларининг янгилиги ва аҳамияти янги ўлчаш усул ва воситаларини ишлаб чиқиш ва мавжудларини такомиллаштириш, ўлчашлар бирлилиги ва талаб қилинган аниқлигини таъминлашга қаратилган янги илмий асосланган ташкилий ва усулий муаммоларни ҳал қилиш, шунингдек ишончсиз ўлчаш натижаларининг салбий оқибатларини бартараф этиш ва истисно қилишдан иборат.
Ўлчаш воситаларини оптимал танлаш учун қуйидаги бошланғич маълумотларга эга бўлиш керак: ўлчанаётган қийматнинг номинал қиймати; норматив ҳужжатларда тартибга солинадиган ўлчанган катталикнинг максимал ва минимал қийматлари орасидаги фарқнинг қиймати; ўлчаш шароитлари ҳақида маълумот.
Ўлчаш воситасини танлашда асосий омил рухсат этилган ўлчаш хатолиги ҳисобланади. Ўлчаш воситанинг максимал хатолиги қиймати рухсат этилган ўлчаш хатолиги қийматига қанчалик яқин бўлса, ўлчаш вақти шунчалик кам ва арзон бўлади.
Курс ишнинг бажаришдан мақсад:

1. 
   Маърузаларда олинган назарий билимларни мустаҳкамлаш;
   
2. 
   Назарий билимларни амалиётда қўллашни ўрганиш;
   
3. 
   Меъёрий-техник ҳужжатлар билан ишлаш кўникмаларини эгаллаш;
   
4. 
   Бевосита ўлчаш натижаларининг ҳисоблашларни бажариш ва қўпол хатоликларни бартараф этиш;
   
5. 
   Бир нечта бевосита ўлчаш натижалари ёрдамида билвосита ўлчашлардаги хатоликларни баҳолаш кўникмаларини мустаҳкамлаш.