Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик технологиялари институти “Элекротехника”

40- расм. Ўлчаш асбоблари, электр двигатели ва параллел уйғотишли ўзгармас ток маторини улаш схемаси: М—двигател, Я- матор якори, Ш—параллел уйғотиш чулғами, р_и.т. - ишга тушириш реостати, р_у —уйғотиш занжиридаги реостат, Р—юклама қаршилиги, Р_у—уйғотиш занжирадаги улагич.

Параллел уйғотишли маторнинг ташқи характеристикаси — матор қисмларидаги кучланиш У нинг, айланиш тезлиги (частотаси) Ω ва резистор қаршилиги ўзгармас бўлганда (40-расмга қаранг), юклама токи И га боғликлигидир. Салт юришда шундай уйғотиш токи ўрнатиладики, бунда матор қисмаларидаги кучлаииш У номинал кучланишга тенг бўлсин, шундан кейин улагич Р воситасида юклама уланади ва аста-секин юклама токи И номиналгача И_н орттирилади.

1-жадвал
Параллел уйғотишли ўзгармас ток маторининг ташқи характеристикаси

И , А	Иу , А	У , В	н, айл/мин	Ω, 1/сек	П=ИУ, Вт	Еслатма

Ишни бажариш тартиби

1. Параллел уйғотишли маторларнинг тузилиши билан танишиш.

2. Параллел уйғотишли маторнинг салт юриш характеристикасини олиш учун асбобларни улаш схемасини йиғиш (39- расмга қаранг). Характеристикани олиб, ўлчаш натижаларини 1-жадвалга ёзиш, улар бўйича характеристика тузиш.
3. Параллел уйғотишли маторнинг ташқи характеристикасини олиш учун схема йиғиш (40- расмга қаранг), характеристика олиш, ўлчаш натижаларини 2- жадвалга ёзиш ва улар бўйича характеристика тузиш.
4. Ҳисобот тузиш.