Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик технологиялари институти “Элекротехника”

1-Тажриба иши.
Трансформаторни тўғридан–тўғри электр тармоғига улаш.


Ишнинг мақсади — икки чулғамли бир фазали трансформаторнинг тузилиши, вазифаси ва асосий характеристикалари билан танишиш; трансформаторнинг трансформация коэффициентини ўлчаш ҳамда салт ишлаш, қисқа туташиш ва ташқи характеристикаларини олиш.
Назарий қисм. Бир фазали трансформатор листавий трансформатор пўўлатидан йиғилган магнит ўтказгич бўлиб, магнит ўтказгичга ўрамлари сони ω₁ ва ω₂ бўлган иккита чулғам жойлаштирилган (1-расм, а). Номинал кучланишларга қараб трансформаторлардаги чулғамларни юқори ва паст кучланиш чулғамларига ажратиш қабул қилинган. Бир фазали трансформатор бир фазали ўзгарувчан ток кучланишини шундай частотали бошқа кучланишга айлантириш учун хизмат қилади. 1-расм, а да асосий магнит оқим Ф ҳамда сочилиш магнит оқимлари Ф_С1 ва Ф_С2 кўрсатилган. Кучланиш бўйича трансформасия коеффисиенти н_е бирламчи чулғамнинг ўрамлари сони w₁ ни иккиламчи чулғамнинг ўрамлари сони w₂ дан (бирламчи чулғамнинг ЭЮК иккиламчи чулғамнинг ЭЮК идан) неча марта катталигини кўрсатади:
н_е= .
Трансформасия коеффисиенти трансформаторларнинг салт ишлаш вақтида ўлчанган юқори кучланишнинг паст кучланишга нисбатидир (24- расм, б). Юқори кучланиш бирламчи чулғамининг боши А, охири Х, паст кучланиш иккиламчи чулғамининг боши—а, охири х деб белгиланади.
Трансформатор салт ишлаганида у тармоқдан истеъмол қиладиган қувват пўлатда исроф бўлади (қайта магнитланиш ва уюрма токлардаги қувват исрофи). Салт ишлаш токининг, трансформатор истеъмол қиладиган қувватнинг ва қувват коеффисиентининг бирламчи чулғамга берилган кучланишга борғлиқлиги салт ишлаш характеристикаси дейилади. Салт ишлаш тажрибаси трансформатор пўлатининг ҳолатини аниқлашга имкон беради. Агар салт ишлаш вақтида қувват исрофи нормал исрофдан анча ортиқ бўлса, бундай трансформаторда магнит ўтказгич бузилган бўлади.



I₂