Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
Йўлдош газларни утилизация қилишнинг иқтисодий кўрсатгичларини 
асослаш, нефтли йўлдош газларни тайѐрлаш қурилмаси 
Нефт қудуқларидан нефт билан биргаликда йўлдош газлар қазиб 
олинади. Бу йўлдош газ нефт билан биргаликда қазиб олинган газ бўлиб, 
нефтнинг таркибидаги эриган газ, газ дўпписидаги газ ва газлифт даврида 
қатламга ҳайдалган газдир. Ҳар хил конлардан қазиб олинган нефт газлари 
миқдорининг ва ўзининг сифат кўрсатгичининг бир хил эмаслиги билан 
тавсифланади (23-жадвал).
Нефт гази – газсимон ва буғсимон углеводородларнинг аралашмаси 
бўлиб, қатлам нефтларини газсизлантириш даврида ажралиб чиқади. Метан, 
этан ва этилен нормал шароитда (Р = 0,1 МПа босимда ва Т = 273
0
К) реал газ 
ҳисобланади. Пропан, пропилен, изобутан, нормал бутанлар атмосфера 
шароитида буғсимон (газсимон) ҳолатда, юқори босимда эса суюқ ҳолатда 
бўлади. Бу газлар суюқ (сиқиладиган ва суюқликка айланадиган) 
углеводород газларнинг таркибига киради. Углеводородлар атмосфера 
шароитида бўлганда изобутандан бошлаб суюқ ҳолатда бўлади ҳамда улар 
бензин фракциялари таркибига киради. Нефт билан биргаликда қазиб 
олинадиган 
газлар 
қуруқ 
газнинг, 
пропан–бутан 
фракциясининг 
(суюлтирилган газ) ва газли бензиннинг физик аралашмаси ҳисобланади. 
Нефтгазининг табиий газдан ажралиб турадиган умумий хусусияти – унинг 
таркибида қимматли этан, пропан ва пентан углеводродларининг 
мавжудлигидир.
Нефтни тайѐрлаш жараѐнида нефтни ажратиш қурилмасининг тугунида 
нефтдан ҳар хил босим катталигида йўлдош газлар ажратиб олинади ва 
утилизация қилинишга берилади. Бу газларни машъалада ѐқиш иложсиз 
бўлган чора ҳисобланади ҳамда экологик муҳитни ѐмонлаштиради. 
2.7-жадвал 

---