Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муаҳндислик-технология институти

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
сақлаб туриш ) қатламга қайтадан ҳайдаш, қудуқларни газлифт усулида 
ишлатиш учун-қазиб олувчи қудуққа ҳайдалади. 
Йўлдош 
нефт 
газларини 
утилизация 
қилишнинг 
асосий 
муаммоларидан бири оғир углеводолродларнинг миқдорининг кўплигидир. 
Оғир углеводородларни чиқариб юбориш ҳисобига ЙНГларини сифатини 
ошириш учун бир нечта технологиялардан фойдаланилади. Улардан бири – 
ЙНГни таѐрлашда мембранли қурилмалардан фойдаланишдир. Мембранли 
қурилма қўлланилганда газнинг метанлар сони кўп миқдорга ошади, паст 
иссиқлик яратувчанлик хусусияти, иссиқлик самарадорлиги ва шудринг 
нуқтасини ҳарорати пасаяди. Мембранли углеводород қурилмаси ѐрдамида 
олтингугуртнинг ва углерод икки оксидининг концентрацияси газнинг 
оқимида пасайтирилади.
Йўлдош нефт газларини утилизация қилишнингбир нечта фойдали 
усуллари мавжуд, лекин амалиѐтда фақат бир нечтасидан фойдаланилади. 
ЙНГ 
ни 
утилизация 
қилишнинг 
асосий 
усулларига 
уни 
компонентларга ажратиш ва уларни энг катта қисмини бенсизлантирилган 
(табиий газ бўлиб, асосан метан ҳисобланади ва бир қанча миқдорда этандан 
ташкил топган) газ ташкил қилади. Иккинчи гуруҳдаги компонентларни 
енгил углеводородларнинг кенг фракцияси (ЕУКФ) ташкил қилади. 
ЕУКФсига икки ва ундан кўп атомлардан ташкил топган (С
2 
+ фракцияси) 
углеводородлар киради. Мана шу аралашма нефткимѐсининг асосий хом 
ашѐси ҳисобланади.

---

СИНТЕТИК ЁҚИЛҒИЛАР ОЛИШ ЖАРАЁНИНИНГ ИЛМИЙ АСОСЛАРИ 
8-расм. Йўлдош нефт газларини паст ҳароратли ажратиш технологияси 
1. 
Йўлдош нефт газининг ажралиш жараѐни паст ҳароратли 
конденсациялаш (ПҲКҚ) ва паст ҳароратли абсорбция қурилмасида содир
бўлади. Қуруқ бенсизлантирилган газ ажратилгандан кейин оддий газ узатма 
орқали ташилади, ЕУКФси эса – нефткимѐвий маҳсулотларни ишлаб 
чиқариш учун қайта ишлашга узатилади.
2.Замоновий технологияларни қўллаш асосида йўлдош нефт 
газмаҳсулотлари таркибидан энг сўнгги хом ашѐни ажратиб олиб, ундан газ 
турбинали электр станцияларида электр энергиясини олишда ѐқилғи 
сифатида фойдаланилади. 
3.Асосий истиқболли йўналиш кичик габаритли қурилмалардан 
фойдаланиб, йўлдош нефт газларини утилизация қилиш орқали 
машъалаларни учириш ва газсимон метан ѐқилғисини, барқарор газ 
бензинини ва пропан-бутан фракциясининг суюқ аралашмасини тўғридан-
тўғри олишни имконияти мавжуд.
4.Талаб қилинганда мажмуа қўшимча газни фракцияларга ажратиш 
учун қўшимча блоклар ўрнатилади ва натижада техник пропан, изо-бутан 
фракцияси, нормал бутан ва бошқа маҳсулотлари олинади. Йўлдош нефт 
газини замонавий технологиялар асосида утилизация қилиш асосида 

---